Markeringen op een stenen pilaar in de prehistorische stad Göbekli Tepe in Zuid-Turkije, vormen volgens experts de oudste zonnekalender ter wereld. Uit eerder onderzoek bleek al dat de markeringen in de 12.000 jaar oude stad de datum aangaven van een komeetinslag. De tekens waren volgens de wetenschappers echter ook bedoeld om de tijd bij te houden en registreerden waarnemingen van de zon, maan en sterrenbeelden.

Tekst: Thomas van Roijen

Zonnewende

Recent onderzoek van V-vormige symbolen die in de pilaren zijn gekerfd, wijst erop dat elke V een dag vertegenwoordigt. Zo kwamen de onderzoekers uit op een kalendersysteem van 12 maanden van 376 dagen. De zomerzonnewende lijkt op de kalender te zijn weergegeven als een aparte, speciale dag. Het V-teken is namelijk gekerfd rond de nek van een beeltenis van een vogelachtig wezen, wat volgens experts een sterrenbeeld voorstelde dat met de zomerzonnewende te maken had. Andere beelden in de buurt, die mogelijk godheden voorstellen, hebben vergelijkbare V-markeringen op hun nek.

Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? JA GRAAG!

Omdat zowel de cycli van de maan als de zon worden afgebeeld, zouden de inscripties de vroegste zogenaamde lunisolaire kalender ter wereld vormen, gebaseerd op de fasen van de maan en de positie van de zon. Dit zou deze kalender duizenden jaren ouder maken dan andere bekende kalenders van dit type.

Komeetinslag

Uit eerder onderzoek bleek dat de inscripties op de pilaren eveneens waren bedoeld om de datum vast te leggen waarop een zwerm komeetfragmenten de aarde trof in 10.850 v.Chr. Volgens sommige wetenschappers zou deze komeetinslag hebben geleid tot de mini-ijstijd van de Jonge Dryas, alhoewel de meeste experts dit afdoen als speculatie. Een andere pilaar in Göbekli Tepe lijkt een afbeelding te bevatten van de Tauriden, een meteorenzwerm die wereldwijd jaarlijks is te zien in oktober en november.