De gevonden schedel
ÑFotógrafos Photography Study / Scientific Reports
Opmerkelijk: archeologen vinden bewijs van 5.300 jaar oude ooroperatie
Archeologen hebben in Spanje een schedel gevonden met daarin boorgaten die wijzen op een primitieve ooroperatie. Deze botresten zijn waarschijnlijk afkomstig uit de periode tussen 3.800 en 3.000 v.Chr. en het lijkt erop dat de operatie succesvol was. ‘Deze vondst zou de vroegste chirurgische ooroperatie aan beide oren zijn in de geschiedenis van de mensheid kunnen zijn’, aldus de onderzoekers.
Succesvolle ooroperatie
Uit een recent gepubliceerd artikel in Scientific Reports over de vondst blijkt dat de schedel, gevonden in 2018 in Spanje, afkomstig is van een vrouw die stierf op oudere leeftijd. De vrouw heeft een operatie aan beide oren ondergaan (een ingreep die tegenwoordig mastoïdectomie wordt genoemd), wat te zien is aan twee doorboringen in de schedel. Deze ingreep is erop gericht om infecties achter het oor te verwijderen. Als de ontsteking niet werd behandeld bestond in de prehistorie de kans dat de vrouw gehoorverlies of een hersenvliesontsteking zou krijgen, en waarschijnlijk zou overlijden.
Verrassend genoeg overleefde deze prehistorische vrouw de pijnlijke en primitieve ingreep. Uit het onderzoek blijkt dat ze nog minstens een maand in leven is geweest na de operatie. Dit is te zien aan vernieuwingen van het bot rondom de doorboringen. De procedures zijn volgens de onderzoekers waarschijnlijk uitgevoerd door personen die al ervaring met dit soort ingrepen hadden. Een mastoidectomie was eeuwenlang wereldwijd een relatief gebruikelijke operatie, tot de uitvinding van de antibiotica in het begin van de twintigste eeuw.
Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? JA GRAAG!
De gevonden schedel met het gat
Scientific Reports
Nog meer chirurgische ingrepen
Opmerkelijk genoeg vonden de onderzoekers ook nog sporen van een andere chirurgische ingreep in de schedel. Uit de analyse van de botresten bleek namelijk dat de uitwendige gehoorgangen van beide oren van de vrouw zijn vergroot door een praktijk genaamd ‘trepanatie’. Bij deze operatie werden gaten in de menselijke schedel geboord. Zo dacht men bijvoorbeeld dat ‘krankzinnigen’ een kwade geest in zich hadden, die door trepanatie het lichaam verliet. Dit is niet alleen een praktijk uit de prehistorie: tot in de achttiende eeuw werd het uitgeoefend, en er is bewijs van gevonden op alle continenten.
Een dergelijke operatie zou in de prehistorie ondraaglijke pijn hebben veroorzaakt bij de patiënt, aangezien deze destijds niet verdoofd kon worden. Er zijn prehistorische verwijzingen gevonden naar planten die verdovende kwaliteiten hadden, of het gebruik van opium als verdovend middel.
De vindplaats
De archeologen ontdekten de vondst op een archeologische vindplaats die de ‘dolmen van El Pendón’ wordt genoemd, gelegen in het dorp Reinoso in het noorden van Spanje. Een dolmen is een ander woord voor een hunebed. In het begin van de 4e eeuw v.Chr. vond de bouw van de dolmen van El Pendón plaats. Het is lastig om individuen die er zijn begraven te onderscheiden, omdat de botresten tijdens rituele praktijken van elkaar werden gescheiden en opnieuw werden gepositioneerd. Deze verspreiding van botresten gebeurde niet willekeurig: zo troffen archeologen verschillende stapels aan die alleen schedels of bekken bevatten. Dit wijst erop dat er rituele praktijken plaatsvonden in de dolmen. Aan het einde van de 4e eeuw v.Chr. werd de grafheuvel afgesloten.
Locatie van de vindplaats
Scientific Reports
Opgravingen in El Pendón
De werkzaamheden bij El Pendón werden in eerste instantie gestart om de dolmen te herstellen: ze waren beschadigd door plunderingen en onderzoekers dachten dat alle prehistorische overblijfselen verloren waren gegaan. Tijdens de herstelwerkzaamheden realiseerden ze zich echter dat er onder de stenen onaangetaste bodemlagen aanwezig waren. Na deze ontdekking ging in 2016 het archeologisch onderzoek van start.
In de grafheuvel werden in de jaren daarop unieke begrafenispraktijken ontdekt. De schedel is onderdeel van een vondst die hier in 2018 werd gedaan. Er werden toen enorme hoeveelheden botten gevonden, die afkomstig zijn van ongeveer honderd individuen.
Bronnen: Incipit, Scientific Reports, Daily Mail,
Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? JA GRAAG!
