Onderzoek naar metaalbewerking in Scandinavië vertelt mogelijk meer over de vroege bronstijd in de regio. De import van metalen uit de rest van Europa lijkt een grote rol te hebben gespeeld in het begin van de Noordelijke bronstijd en verliep via twee handelsroutes.

Het onderzoek

Onderzoekers van de Aarhus Universiteit in Denemarken publiceerden in PLOS ONE hun studie over metaalbewerking gedurende het vroege begin van de Noordelijke bronstijd. In deze periode, tussen 2000 en 1700 v.C., nam de toegankelijkheid en het gebruik van metaal drastisch toe in Scandinavië. De onderzoekers verzamelden 210 voorwerpen, deze voorwerpen vertegenwoordigen 50% van alle metalen voorwerpen uit de bronstijd die in Denemarken gevonden zijn. Door middel van verschillende onderzoekstechnieken, zoals de analyse van isotopen en sporenelementen, konden de onderzoekers de herkomst van de onderzochte voorwerpen achterhalen.

Twee handelsroutes

Het onderzoek liet zien dat er zowel ruw materiaal als metalen wapens naar Scandinavië werden getransporteerd. Dit gebeurde via twee zeeroutes. Een liep over de Oostzee en vertrok vanaf de Únĕtice. De andere route bracht metalen naar Scandinavië vanaf de Britse eilanden. De Únĕtice was een samenleving uit de bronstijd, en bevond zich in het hedendaagse Oost-Duitsland en Bohemen. Ook is er koper uit Slowakije teruggevonden, wat suggereert dat de Únĕtice handelaren als tussenpersoon functioneerden bij de handel in koper.

De bronstijd

De resultaten van dit onderzoek onderscheidden deze vroege periode (2000 – 1700) van een voorgaande Neolithische periode (voor 2000 v.C.) en een Noordelijke Bronstijd (1600-1500). Deze laatstgenoemde werd gekarakteriseerd door zeer geavanceerd bronswerk. Uit het onderzoek kwam naar voren dat er in de bestudeerde periode tin en koper naar Scandinavië werd verscheept, waar de metalen zelf niet aanwezig waren. Een andere opmerkelijke ontdekking was dat er veel bestaande metalen voorwerpen geïmporteerd werden, om vervolgens te worden hervormt naar andere materialen. 

Bron: 

• Nørgaard HW, Pernicka E, Vandkilde H (2019) On the trail of Scandinavia's early metallurgy: Provenance, transfer and mixing. PLoS ONE 14(7): e0219574.

Afbeelding:

• Brits ontwikkelde bronzen platte bijl uit Selchausdal, noordwest Seeland (NM B5410, foto: Nørgaard). De 20-cm-lange bijl heeft een geometrische decoratie die het oppervlak bedekt. Koper met een lage zuiverheid is gelegeerd met 10% Sn. Scandinavië bezit het grootse deel van Britse bijlen buiten de Britse eilanden. 2000-1700 v.C.  Foto: Heide W. Nørgaard (2019)