De Venus von Willendorf
Bjørn Christian Tørrissen via Wikimedia Commons
Nieuwe theorie over prehistorische venusbeeldjes
Overgewicht was zeldzaam onder de jager-verzamelaarsgemeenschappen van 30.000 jaar geleden. Toch zijn er uit deze tijd vele honderden beeldjes gevonden van vrouwen met zwaar overgewicht en overdreven rondingen; de venusbeeldjes. Er wordt al geruime tijd gespeculeerd over de betekenis van deze kunstwerkjes. Volgens sommige theorieën dienden ze als vruchtbaarheidssymbolen, of misschien waren het verbeeldingen van een prehistorisch schoonheidsideaal. In een paper van wetenschappers aan de Universiteit van Colorado en de Amerikaanse Universiteit van Sharjah, komen de auteurs met een nieuwe hypothese: de beeldjes beeldden een gezondheidsideaal af.
De meeste venusbeeldjes zijn gevonden in Europa, maar ze zijn ook verspreid door Azië aangetroffen. Het oudste beeldje ooit gevonden is ca. 35.000 jaar oud. De meeste beeldjes zijn echter tussen de 26.000 en 21.000 jaar oud. Dat valt grofweg samen met een periode die het Laatste Glaciale Maximum genoemd wordt, beter bekend als de ijstijd. Dit was een periode waarin de temperatuur op aarde in relatief korte tijd flink daalde en een groot gedeelte van Eurazië en Noord-Amerika onder een dikke laag sneeuw en ijs kwamen te liggen.
Deze drastische klimaatverandering vormde natuurlijk een uitdaging voor het voortbestaan van de mens. “Tijdens deze periode werden mensen geconfronteerd met oprukkende gletsjers en dalende temperaturen, die leidden tot voedingsgebrek, regionale uitsterving en een algehele reductie in de populatie.” verklaren de auteurs in het paper. Het was een tijd waarin overgewicht dus waarschijnlijk niet vaak voorkwam.
Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine, meer weten over dit prachtige magazine? Klik hier!
Hoe dichter bij een gletsjer hoe dikker het beeldje
De wetenschappers hebben - na tientallen beeldjes bestudeerd te hebben - een opvallende correlatie gevonden tussen het overgewicht van de beeldjes en de aanwezigheid van gletsjers: “Beeldjes worden minder zwaarlijvig naarmate de afstand tot gletsjers toeneemt. De beeldjes met de grootste lichaamsvormen komen uit een tijd waarin de gletsjers groeiden, terwijl ze kleiner werden in warmere tijden, toen de gletsjers zich weer terugtrokken.” Venusbeeldjes met de meest overdreven rondingen zijn dus gevonden op locaties die vroeger het dichtste bij de oprukkende gletsjers lagen.
Nieuwe hypothese
“Wij bieden de hypothese dat de beeldjes het ideale lichaamstype voor een jonge vrouw overbrengen. Zeker voor hen die in de buurt van gletsjers woonden.” aldus medisch onderzoeker en co-auteur van het paper Richard Johnson. “De toegenomen hoeveelheid lichaamsvet vormde een bron van energie tijdens de zwangerschap en tijdens het voeden van een baby. Ook vormde het een broodnodige bescherming tegen de kou.”
Veel van de beeldjes zijn behoorlijk verweerd geraakt. Johnson en zijn collega’s vermoeden dat deze verweerdheid kan wijzen op een traditie van het doorgeven van de venusbeeldjes van moeder op dochter, waardoor er van generatie op generatie kennis over het ideale vrouwelijke lichaamstype overgegeven werd, tijdens een donkere en koude periode in de menselijke geschiedenis.
Bronnen: Obesity, ScienceAlert, Sci-News.
Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine, meer weten over dit prachtige magazine? Klik hier!
