Een grootschalige expeditie heeft meer dan twaalf schepen uit de Tweede Wereldoorlog onderzocht in Iron Bottom Sound, de zeestraat waar in 1942 fel werd gevochten. Het team van Ocean Exploration Trust (OET) ontdekte twee nieuwe wrakken: de boeg van de USS New Orleans en de Japanse torpedobootjager Teruzuki. De vondsten werden live gestreamd en trokken miljoenen kijkers.

Tekst: Rens van Maasakker

De expeditie aan boord van het onderzoeksschip E/V Nautilus duurde 22 dagen. Het team gebruikte geavanceerde technologie om schepen in de zeestraat te verkennen. Ze maakten beelden van dertien wrakken, waaronder de USS Vincennes, USS Astoria en HMAS Canberra. Het doel was om de staat van de wrakken na meer dan tachtig jaar op de zeebodem te documenteren.

"Het was geweldig om terug te keren naar Iron Bottom Sound", zegt dr. Robert Ballard, president van OET, die 34 jaar geleden al wrakken in dit gebied ontdekte. "Deze expeditie was speciaal, omdat we de locaties nu met nieuwe technologie konden filmen. Zo konden we ons werk live delen met de hele wereld."

De slag bij Guadalcanal

Iron Bottom Sound, gelegen in de Salomonseilanden, was tussen augustus en december 1942 het toneel van vijf grote zeeslagen tussen de marines van Amerika en het Japanse rijk. Deze gevechten stonden bekend als de slag bij Guadalcanal. Hierbij kwamen meer dan 20.000 mensen om het leven en gingen 111 schepen en 1450 vliegtuigen verloren. Het was een beslissend keerpunt in de oorlog in de Stille Oceaan, waarbij de Geallieerden van een verdedigende naar een aanvallende positie overgingen.

De slagen, die vaak ’s nachts werden uitgevochten, waren ongekend fel. De vliegdekschepen van de Amerikaanse marine speelden hierin een cruciale rol. Vooral de aanwezigheid van de USS Enterprise had grote strategische waarde voor de geallieerde troepen.

Vandaag de dag liggen de wrakken nog steeds op de zeebodem, als stille getuigen van een strijd die de loop van de Tweede Wereldoorlog veranderde.

Innovatieve technologie en nieuwe vondsten

Het team zocht naar wrakken met de onbemande USV DriX, een vaartuig van de University of New Hampshire. Deze USV bracht de zeebodem in kaart en identificeerde tientallen mogelijke doelen. Vervolgens werden de op afstand bestuurbare voertuigen (ROV's) van de Nautilus ingezet om de wrakken gedetailleerd te bekijken. Tijdens deze verkenning werden twee nieuwe, belangrijke wrakken geïdentificeerd en vastgelegd: de boeg van de zware kruiser USS New Orleans en de Japanse torpedobootjager Teruzuki.

Door de USV kon het team in totaal meer dan 1.000 vierkante kilometer van de zeebodem in kaart brengen. De kaarten die hierdoor zijn gemaakt, hebben de hoogste resolutie ooit voor Iron Bottom Sound. De ROV's verkenden de wrakken in meer dan 138 uur, op dieptes van wel 1.000 meter.

"Het gebruik van ons onbemande vaartuig zorgde voor een enorme toename in efficiëntie", aldus Dr. Larry Mayer, directeur van het Center for Coastal and Ocean Mapping. "We konden continu de zeebodem in kaart brengen en doelen identificeren, terwijl de Nautilus zijn ROV's inzette. Deze prestatie, gecombineerd met de historische betekenis van onze ontdekkingen, maakte dit een van de meest lonende missies waaraan ik ooit heb deelgenomen."

De expeditie werd begeleid door een team van internationale experts, waaronder archeologen uit Japan, Australië en Nieuw-Zeeland, die via telepresence in realtime konden meewerken.