Vaak wordt de ondergang van de inheemse bewoners van Paaseiland, de Rapa Nui, verklaard door een ecologische ramp die op het eiland plaatsgevonden zou hebben. Ergens tussen de zestiende en achttiende eeuw moet deze beschaving - verantwoordelijk voor beroemde en talrijke beelden van langgestrekte hoofden - ingestort zijn. Over waarom en hoe dit precies gebeurde is men het niet helemaal eens. Er lijkt een verband te bestaan tussen een grootschalige ontbossing van het eiland en de neergang van de Rapa Nui. Door de ontbossing konden er geen kano’s voor de visserij gemaakt worden en kwam de samenleving van de Rapa Nui door voedseltekort en gronderosie in een neerwaartse spiraal. Archeologisch onderzoek werpt een nieuw licht op deze theorie. 

Een internationaal team van archeologen en andere wetenschappers heeft namelijk kuilen op het eiland onderzocht waar de Rapa Nui vroeger pigment in maakten. De bewoners van Paaseiland maakten niet alleen de beroemde grote standbeelden, ze vervaardigden ook rood pigment dat op het eiland als heilig beschouwd werd. Het werd door de Rapa Nui onder andere gebruikt voor rotstekeningen en tijdens begrafenissen. 

Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine, meer weten over dit prachtige magazine? Klik hier!

Heilig pigment

Nu was dit pigment met zijn heilig belang al langer bekend onder wetenschappers, maar het was tot nu toe nog niet duidelijk hoe het precies gemaakt werd. Dat is dus onderzocht. Het pigment werd gemaakt in speciale kuilen, die waarschijnlijk ook verhit werden. In de kuilen zijn dunne laagjes ijzeroxide aangetroffen. Dat is een stof die van nature een rode kleur heeft. Daarnaast zijn ook microscopische deeltjes versteend organisch materiaal aangetroffen. Dit zijn waarschijnlijk overblijfselen van de plantenresten die als brandstof werden gebruikt. Door het verhitten van de ijzeroxide kreeg het een helderdere rode kleur. 

Toch niet zo catastrofaal?

De kuilen stamden uit de periode tussen 1200 en 1650. De microscopische deeltjes plantenresten waren voornamelijk afkomstig Panicoideae-gras dat groeit op het eiland. Ook waren sommige kuilen gegraven boven de wortels van palmbomen. ‘Dit wijst er op dat, zelfs al waren de palmbomen verdwenen, de bevolking van Paaseiland doorging met het produceren van hun pigment op een substantieel niveau’ aldus archeobotanist Welmoed Out van het Moesgaard Museum in Denenmarken. Het feit dat de Rapa Nui ondanks ontbossing hun pigment gewoon bleven produceren, haalt echter niet de theorie onderuit dat de bevolking na ontbossing in een neerwaartse spiraal terechtkwam, maar het zegt wel iets over de flexibiliteit van de Rapa Nui. Misschien was de ontbossing van Paaseiland toch niet zo catastrofaal als we voorheen dachten. 

Bron: The Holocene. 

Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine, meer weten over dit prachtige magazine? Klik hier!