Een van de experimenten met een reconstructie van hoe de stenen hebben gelegen.
Needham et al., 2022, PLOS ONE, CC-BY 4.0
Nieuw onderzoek: prehistorische kunstenaars maakten kunst bij kampvuur
Onderzoekers van de University of York en de University of Durham hebben ontdekt dat mensen uit de prehistorie waarschijnlijk hun kunstwerken maakten bij het flakkerende licht van het kampvuur. Dit is te zien aan de sporen van hittebeschadiging op vijftig gegraveerde stenen uit Frankrijk, die ongeveer 15.000 jaar oud zijn. De ontdekking laat volgens de onderzoekers zien dat het kampvuur een belangrijke ontmoetingsplek was tijdens de prehistorie.
Gebruik van replica’s
Voor het onderzoek maakten wetenschappers gebruik van verschillende methodes. Ten eerste werden replica’s gemaakt van de vijftig stenen. Ze deden dit door digitale 3D-modellen van de stenen te maken, op basis waarvan ze vervolgens de fysieke replica’s van de stenen maakten. Deze replica’s werden vervolgens op wisselende afstanden van een vuur gelegd om te ontdekken welke patronen van hittebeschadiging zouden ontstaan.
Enkele voorbeelden van replica’s van stenen
Needham et al., 2022, PLOS ONE, CC-BY 4.0
’s Nachts kunst maken
De onderzoekers keken voor hun studie naar vijftig gegraveerde stenen die in bezit zijn van het British Museum, opgegraven in de Zuid-Franse gemeente Montastruc. Op de stenen waren hittebeschadigingen te zien. Lange tijd dachten wetenschappers dat deze beschadigingen door een ongeluk waren ontstaan, maar nu blijkt dat de patronen veel meer overeenkwamen met het bewust bij vuur neerleggen van de stenen. De replica’s die de onderzoekers op deze manier bij het vuur hadden gelegd, vertoonden namelijk hittesporen die sterk overeenkwamen met de prehistorische stenen. Dr. Andy Needham, leider van het onderzoek: ‘In onze moderne tijd denken we misschien dat kunst wordt gemaakt bij daglicht of met een vaste lichtbron. Nu weten we dat mensen 15.000 jaar geleden ’s nachts rond een vuur kunst maakten, met flikkerende vormen en schaduwen.’
Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? JA GRAAG!
Twee van de onderzochte stenen. De roze vlakken markeren hittebeschadiging
Needham et al., 2022, PLOS ONE, CC-BY 4.0
Hoe zag dit er in de prehistorie uit?
Prehistorische kunstenaars zouden het maken van de inscripties op deze stenen heel anders hebben ervaren dan lang werd gedacht. Als je kunst bij een flikkerend vuur maakt versterkt dit namelijk je vermogen om vormen en gezichten te zien in levenloze voorwerpen, aldus Needham. Dit zou kunnen helpen om te verklaren waarom men vaak ontwerpen gegraveerd in stenen ziet met natuurlijke kenmerken van bijvoorbeeld dieren.
Magdalénien cultuur
De gegraveerde stenen waren afkomstig van de Magdalénien, een cultuur uit de late steentijd die tussen de 18.000 en 10.000 jaar geleden bestond. De cultuur is vernoemd naar de klif La Madeleine in het zuidwesten van Frankrijk. Deze klif was tijdens de prehistorie namelijk een schuilplaats, waardoor hier veel rotswoningen zijn gevonden. Hoewel de Magdalénien zijn vernoemd naar een Franse klif, was de cultuur verspreid over grote delen van Europa: er zijn archeologische vindplaatsen ontdekt van Portugal tot ver in Rusland. Deze cultuur staat bekend om haar kunst: archeologen hebben duizenden rotstekeningen en versierde wapens uit deze periode gevonden, zoals de bekende grotten van Lascaux. Aan het einde van de ijstijd kwamen er echter nieuwe culturen op, waardoor de Magdalénien langzaam verdwenen.
Een grottekening uit de grot van Lascaux
Francesco Bandarin, CC BY-SA 3.0 IGO, via Wikimedia Commons
‘De periode waar de Magdalénien in leefden was enorm koud, met een open landschap waarin mensen kwetsbaar waren voor de elementen’, aldus mede-onderzoeker Izzy Wisher. Hoewel ze warme kleding droegen was vuur erg belangrijk om warm te blijven. Deze vondst bevestigt volgens Wisher de theorie dat het vuur een belangrijk middelpunt van een gemeenschap was voor de Magdalénien, waar mensen samenkwamen om te luisteren naar verhalen en kunst te maken. Prehistorische mensen moesten veruit het grootste deel van hun tijd besteden aan het vinden van voedsel, maar maakten dus toch tijd vrij om kunst te creëren. Dit onderzoek geeft extra bewijs dat de prehistorische mensen ontwikkeld waren en meer deden dan alleen voedsel verzamelen.
Bronnen: Heritage Daily, Phys,
A. Needham, I. Wisher, A. Langley, M. Amy en A. Little, ‘Art by firelight? Using experimental and digital techniques to explore Magdalenian engraved plaquette use at Montastruc (France)’, PLoS ONE (2022). DOI: https://doi.org/10.1371/journal.pone.0266146.
Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? JA GRAAG!
