Pompeii was na de uitbarsting van de Vesuvius in 79 n.Chr. geen volkomen verlaten stad. Nieuwe opgravingen bevestigen iets wat al langer werd vermoed: overlevenden en opportunisten keerden terug en bewoonden de verwoeste stad nog zo'n 400 jaar lang. De stad veranderde in een wetteloos kampement, een geïmproviseerde nederzetting tussen de ruïnes, aldus de onderzoekers.

Tekst: Rens van Maasakker

Archeologen hebben lang gedacht dat de stad na de verwoesting definitief werd verlaten. Maar sporen van bewoning die tot in de vijfde eeuw n.Chr. dateren, vertellen een ander verhaal. De recente opgravingen in de zuidelijke wijk Insula Meridionalis tonen aan dat mensen zich vestigden in de bovenverdiepingen van gebouwen, omdat de begane grond was bedolven onder as. De onderste verdiepingen werden omgevormd tot kelders en werkplaatsen, compleet met haarden en ovens.

Gabriel Zuchtriegel, de directeur van het archeologisch park in Pompeii, omschrijft de stad na de ramp als "een favela tussen de herkenbare ruïnes van het oude Pompeii".

Een vergeten geschiedenis

Waarom werd dit bewijs niet eerder gevonden? Volgens Zuchtriegel werden de sporen van de herbevolking in eerdere opgravingen vaak genegeerd, beschadigd of weggewerkt. Archeologen hadden de neiging om door deze lagen heen te graven om zo snel mogelijk bij de iconische fresco's, artefacten en slachtoffers van de uitbarsting in het onderste as-niveau te komen.

Dankzij nieuwe en zorgvuldigere methoden komt nu een completer beeld van de stad tevoorschijn. De teruggekeerde bewoners waren waarschijnlijk een mix van overlevenden zonder de middelen om elders opnieuw te beginnen, en mensen uit naburige steden die op zoek waren naar onderdak en waardevolle spullen.

De herbevolkte stad was chaotisch en waarschijnlijk wetteloos. Mensen zochten door de as naar bezittingen die ze konden vinden, en de keizerlijke poging van keizer Titus om de steden Pompeii en Herculaneum te herstellen was een mislukking. De stad herstelde nooit echt en functioneerde eerder als een geïmproviseerde nederzetting dan als een georganiseerde Romeinse stad.

Het definitieve einde

Voor de uitbarsting had Pompeii naar schatting 20.000 inwoners. Het exacte aantal doden en overlevenden is nog steeds onduidelijk. Sinds 1748 zijn de resten van ongeveer 1300 mensen gevonden. De opgravingen hebben tot nu toe ongeveer twee derde van de stad blootgelegd.

Uiteindelijk werd de stad in de vijfde eeuw n.Chr. definitief verlaten. Eén van de mogelijke oorzaken was een andere grote vulkaanuitbarsting in 472 n.Chr., de zogenaamde Pollena-uitbarsting. Hoewel meer onderzoek nodig is om dit te bevestigen, markeerde dit evenement mogelijk het definitieve einde van de bewoning in de historische stad.