De Reus van Cerne Abbas
Pete Harlow via Wikimedia Commons. CC BY-SA 3.0
Is 'de reus van Cerne Abbas' (Zuid-Engeland) inderdaad prehistorisch?
Archeologen van de National Trust in Groot-Brittannië hebben eindelijk de leeftijd achterhaald van de beroemde 'reus van Cerne Abbas', een gigantische tekening van een naakte man met een knots in zijn rechterhand. Deze tekening ligt al eeuwen tegen een weidehelling in het Zuid-Engelse Dorset, maar niemand wist precies hoe lang. Uit nieuw onderzoek blijkt dat de reus ergens tussen 700 en 1100 n.Chr. gemaakt is. Dat was geheel onverwachts, aangezien men vermoedde dat de tekening prehistorisch of juist na-middeleeuws was.
Al generaties wordt er gespeculeerd over de herkomst van de reus van Cerne Abbas, waarvan de lijnen in een heuvel bij het Engelse dorpje Cerne Abbas gegroefd zijn en vervolgens gevuld met kalk. Sommige archeologen dachten dat het een prehistorische tekening was. Volgens anderen zou het echter een afbeelding van Hercules of een Romeinse godheid zijn. Aangezien de reus pas in de late zeventiende eeuw voor het eerst genoemd wordt in geschreven bronnen, werd ook wel gespeculeerd dat de tekening een zeventiende-eeuwse creatie was.
“Iedereen had het fout”
Mike Allen, een aardwetenschapper die meehielp met de datering, liet in een persbericht weten: “Dit is niet wat we verwacht hadden. Veel archeologen dachten dat het prehistorisch was of na-middeleeuws, maar niet middeleeuws. Iedereen had het fout en dat maakt deze resultaten juist zo interessant.” De datering is gemaakt met behulp van Optically Stimulated Luminescence, een techniek waarmee je bij zandkorrels kan achterhalen wanneer deze voor het laatst blootgesteld zijn aan zonlicht.
ARCHEOLOGIE ONLINE IS VAN DE MAKERS VAN ARCHEOLOGIE MAGAZINE, MEER WETEN OVER DIT PRACHTIGE MAGAZINE? KLIK HIER!
De reus van Cerne Abbas is in 2019 nog gerestaureerd. Een groep vrijwilligers heeft toen de witte groeven gevuld met nieuwe kalk en weer aangestampt. Uit het onderzoek bleek dat mensen in het verleden dit waarschijnlijk ook deden. Martin Papworth, archeoloog bij de National Trust, liet weten “De reus was verrassend diep. Mensen hebben hem gedurende een lange periode bekalkt. De diepste grondmonsters [van één meter diep] hebben we genomen bij zijn ellebogen en voeten. Deze laten zien dat hij niet voor 700 n.Chr. gemaakt kan zijn. Dit sluit de theorieën over zijn prehistorische of Romeinse origine uit.”
Laatsaksichse Periode
Deze datering plaatst de creatie van de reus in de Laatsaksiche Periode. De Saksen waren een volk dat oorspronkelijk uit het tegenwoordige zuiden van Denenmarken en het noorden van Duitsland kwam. De Saksen, samen met de Angelen, Juten en Friezen, vielen Groot-Brittannië binnen kort na het wegvallen van Romeins gezag in de regio, rond het jaar 400 n.Chr. De Saksische periode eindigde in 1066 toen Willem de Veroveraar als eerste Normandische koning de Engelse troon besteeg.
Een Saksische god?
Nabij de reus van Cerne Abbas bevindt zich de in 987 opgerichte Abdij van Cerne. Sommige historici vermoeden dat deze abdij opgericht is om de lokale bevolking - die nog een Angelsaksische god genaamd Helith aanbad - tot het christendom te bekeren. De onderzoekers van de National Trust vermoeden nu dat de reus oorspronkelijk een afbeelding van deze Helith was. Het is niet bekend wat voor god Helith was, maar de naam zou verwant kunnen zijn aan het Oudengelse hælend, wat heler of verlosser betekent. Daarom wordt gespeculeerd dat Helith een god van de gezondheid was.
Waarom is hij pas zo laat gedocumenteerd?
Op basis van de grondmonster concluderen de archeologen dat de reus later nog bewerkt is, tot in 1560. Dit zorgde voor verwarring, aangezien de eerste vermelding van de tekening uit 1694 komt. Waarom is de iconische tekening in de buurt van een abdij dan nooit eerder vermeld? De theorie die hiervoor nu wordt aangedragen is dat de reus enkele jaren bedekt is geweest met gras en vervolgens vergeten werd. Later zou hij weer herontdekt zijn en gerestaureerd. Dat zou verklaren waarom hij niet in de archieven van de abdij voorkomt of in de koninklijke beschouwingen die gemaakt zijn tussen 1560 en 1694. Martin Papworth: “Een precieze datum voor de creatie van de reus vinden zou een geweldige prestatie zijn. Daar zijn we nu een stapje dichterbij. Verder onderzoek zou ons nog meer over hem kunnen vertellen en hoe hij in de loop der jaren veranderd is. Het zou ons ook kunnen vertellen of onze theorie dat hij enkele jaren vergeten is, klopt.”
Bronnen: BBC, National Trust, The Troth.
