De twee beschilderde mummies uit Dresden.
© Zesch S, et al. PLOS One (2020); CC BY 4.0; © Sculpture Collection, Dresden State Art Collections, photos: H.-P. Klut/E. Estel
Geheimen beschilderde mummies na 400 jaar eindelijk onthuld
Twee mummies uit het Egyptische Saqqara geven meer dan vier eeuwen na hun ontdekking eindelijk hun geheimen prijs. Hoewel deze beschilderde mummies al in de zeventiende eeuw werden gevonden, was hun inhoud eeuwenlang een mysterie. Dankzij moderne scantechnologie, konden onderzoekers nu echter voor het eerst een kijkje in het stoffelijk overschot nemen. Dit leverde een aantal opmerkelijke ontdekkingen op.
De ontdekking van deze mummies dateert al uit de zeventiende eeuw. In 1615 reisde de Italiaanse componist Pietro Della Valle (1586-1652) namelijk naar Jeruzalem voor een pelgrimage. Tijdens deze tocht kwam Della Valle ook in Egypte, waar hij hoorde dat de plaatselijke bevolking bij Saqqara drie opmerkelijke mummies had gevonden. Deze exemplaren onderscheidden zich duidelijk van de rest. Waar de meeste mummies namelijk in een sarcofaag werden begraven, lagen deze juist op houten planken. Bovendien waren ze in textiel gewikkeld, waarop een rijkelijk versierd portret over hun hele lichaam was geschilderd. Della Valle was zo onder de indruk van deze mummies, dat hij twee van hen kocht en mee terugbracht naar Rome. Na een aantal omzwervingen, belandde deze mummies uiteindelijk in de Staatliche Kunstsammlungen Dresden in Duitsland.
Fajoemportretten
Onderzoek in de twintigste eeuw wees al uit dat de mummies afkomstig waren uit de Romeinse periode (van 30 v.Chr. tot 395 n.Chr.) in Egypte. Het toevoegen van portretten aan mummies was immers een Romeinse uitvinding. Hierbij ging het om realistische portretten van de overledenen, die samen met de mummie werden begraven. Deze mummieportretten worden ook wel Fajoemportretten genoemd, naar de Egyptische stad Fajoem waar de meeste exemplaren zijn gevonden.
Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine, meer weten over dit prachtige magazine? Klik hier!
CT-scan onthult inhoud mummies
Lange tijd was de inhoud van deze mummies voor archeologen echter een raadsel. Ze konden de mummies immers niet openmaken, zonder de portretten erop te beschadigen. Hier is nu echter verandering in gekomen dankzij de moderne scantechnologie. Met behulp van een CT-scan, konden onderzoekers van Das German-Mummy-Project eindelijk een beeld vormen van de inhoud van de mummies. Hierbij onderzochten ze niet alleen de twee mummies in Duitsland, maar ook de derde mummie die in 1615 werd opgegraven en in Egypte was gebleven. Dit leverde een hoop nieuwe informatie op.
Munten voor Charon
Om te beginnen kon dankzij de scan de leeftijd en het geslacht van de mummies worden vastgesteld. Het bleek hier te gaan om de resten van een man, een vrouw en een tienermeisje. De mummies van de twee vrouwen bevatten naast menselijke resten bovendien diverse artefacten, waaronder kettingen, juwelen en munten. Volgens egyptoloog Stephani Zesch wijst dit erop dat de vrouwen tot de bovenklasse van de maatschappij behoorden. Onderzoekers speculeren dat de munten mogelijk een betaling voor Charon kunnen zijn. In de Griekse en Romeinse mythologie was Charon namelijk de ‘veerman’ van het dodenrijk, die heengegane zielen alleen ter betaling over de rivier de Styx naar het dodenrijk vervoerde.
Jong gestorven
Daarnaast leverde de CT-scan ook meer informatie over de gezondheid van de overledenen. Zo bleek de vrouw een ernstige vorm van artritis aan haar linkerknie te hebben gehad. De exacte doodsoorzaak kon echter niet worden bepaald. Wel wijst alles erop dat de gemummificeerde personen allemaal jong gestorven zijn. De vrouw was waarschijnlijk tussen de 30 en 40 toen ze stierf, terwijl de man tussen de 25 en 30 moet zijn geweest. Het meisje was tussen de 17 en 19 toen ze overleed. Bij haar werden er bovendien aanwijzingen van een goedaardige tumor in haar ruggengraat gevonden, een kwaal die normaal gesproken vooral bij mensen boven de 40 voorkomt.
Hersenen nog in de mummie
Nog een opmerkelijke ontdekking was dat het meisje met al haar organen is gemummificeerd, inclusief haar hersenen. Normaal gesproken werden deze juist verwijderd, onder andere om de verrotting tegen te gaan. Dit doet weer de vraag rijzen hoe de mummies dan zolang bewaard zijn gebleven. Tijdens het onderzoek werden er sporen van kleine hoeveelheden balsemmiddel ontdekt. Zesch gaat er daarom van uit dat de mummies bewaard zijn gebleven door een uitdrogingsproces, waarbij ook natron werd gebruikt.
Bronnen: Live Science, Plos One, The Science Times
Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine, meer weten over dit prachtige magazine? Klik hier!
