Bij Chojnice in het noorden van Polen hebben archeologen kogels en de resten van verbrandde menselijke botten gevonden, op een plek die lokaal bekend staat als de ‘dodenvallei’. Ten minste twee massa-executies hebben hier plaatsgevonden, een in 1939 en een in 1945. De resten die de onderzoekers aangetroffen hebben, zijn afkomstig van de executies van 1945 en zijn gevonden met behulp van Kazimierz Janikowsk die als dertienjarige jongen ooggetuige was van de gruwelijke slachting.

Toen het einde van de oorlog naderde en het Rode Leger via het zuiden van Polen richting Chojnice oprukte, moesten de Duitse bezetters uit het gebied evacueren. De Nazi’s namen gevangenen mee uit de Bydgoszcz gevangenis zo’n 80 kilometer ten zuiden van Chojnice. Deze werden in colonnes meegevoerd die bij Chojnice gesplitst werden. Een gedeelte werd meegevoerd naar het westen en een gedeelte werd naar de dodenvallei gebracht. Hier vonden zij in de tweede helft van januari 1945 hun einde. Waarschijnlijk waren het Gestapogevangenen, leden van het Poolse verzet gevangen genomen in de jaren ‘44 en ‘45.

Honderden mensen werden doodgeschoten, waarna hun lichamen met benzine werden overgoten en vervolgens verbrand. De bewoners van Chojnice zagen destijds een lichtgloed aan de horizon verschijnen en een verschrikkelijke stank verspreidde zich over het dorp.

---

Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine, meer weten over dit prachtige magazine? Klik hier!

---

Het Rode Leger bereikt Chojnice

Op 14 februari bereikte het Rode Leger Chojnice. Een onderzoek naar de moorden in de dodenvallei werd vrijwel meteen door de Sovjets gestart. Kazimierz Janikowsk was - ondanks dat zijn ouders dat verboden hadden - met een vriend stiekem op afstand gaan kijken. Later, toen de Sovjetsoldaten waren verdwenen, durfden de twee jongens dichterbij te komen. Volgens Kazimierz waren de verbrandde mensenresten begraven onder een dun laagje aarde; je hoefde slechts een schep in de grond te steken en je kon het al naar boven halen.

Verbrande botten onder een dun laagje aarde

Hij bleek een goed geheugen te hebben, want archeologen vonden met de hulp van Kazimierzs aanwijzingen verbrande mensenbotten onder een laagje aarde van slechts 2 cm dik. Ook werd er verbrand dennenhout aangetroffen. Dennenbomen komen van nature niet voor in de regio. Zowel het hout als de botten vertoonden resten van benzine. De documenten van het onderzoek dat het Rode Leger in 1945 deed, laten zien dat er ongeveer 600 mensen zijn doodgeschoten en dat geen van deze mensenresten destijds zijn meegenomen. Alles ligt er nog.

Behalve hout en botten, zijn er ook bezittingen van de gevangenen gevonden zoals een horloge, een lepel en een bord, maar ook een brochesieraad. Dit laatste bevestigd de getuigenverklaringen dat er zowel mannen als vrouwen geëxecuteerd zijn. Enkele van de kogels waarmee de executies zijn uitgevoerd zijn ook gevonden. De kogels en kogelhulzen zijn afkomstig van een Walther PPK en een P08 Parabellum pistool, wat er op wijst dat de gevangenen van dichtbij zijn neergeschoten.

Het liquideren van Poolse ‘intelligentsia’

Eerder dit jaar werden de resten gevonden van de executies die in 1939 plaatsvonden. Over deze moorden is veel meer bekend. De SS heeft toen zo’n 500 lokale bewoners neergeschoten die volgens de Duitse bezetter tot de ‘gevaarlijke intelligentsia’ behoorden. De operatie stond onder leiding van Heinrich Mocek, een officier die verantwoordelijk is geweest voor de moord op ongeveer 40.000 polen in de regio. In 1965 werd hij hiervoor schuldig verklaard door een West-Duitse rechtbank en veroordeeld tot een levenslange gevangenisstraf.

Nog grotendeels een mysterie

Over de massamoord van 1939 is dus relatief veel bekend, maar die van 1945 is nog grotendeels een mysterie. Het is, ondanks de documenten uit ‘45, nog onbekend hoeveel mensen hier precies zijn omgekomen, wie hier precies liggen en door wie de executies zijn uitgevoerd. Verder onderzoek zal dit moeten uitwijzen.

Bronnen: Polish News, The First News.