Slachtoffers die omkwamen in Pompeï na de verwoestende uitbarsting van de Vesuvius in 79 na Christus, kunnen volgens recent onderzoek ook zijn gedood door een aardbeving die gelijktijdig plaatsvond.

Tekst: Rens van Maasakker

Wetenschappers zijn het er al lang over eens dat de meeste bewoners van Pompeï stierven door neervallend puimsteen, extreme hitte en giftige stromen van gas en puin die de stad overspoelden. Nieuw onderzoek studie suggereert echter dat sterke aardbevingen medeverantwoordelijk waren voor het hoge dodental.

“Onze studie rapporteert het eerste duidelijke bewijs van door aardbevingen veroorzaakte schade tijdens de uitbarsting," aldus vulkanoloog Domenico Sparice van het Nationaal Instituut voor Geofysica en Vulkanologie in Napels. Sparice en zijn team ontdekten de overblijfselen van twee mannen onder omgevallen muren tijdens opgravingen in Pompeï. Het nieuwe onderzoek wijst erop dat de mannen stierven vóór de dodelijkste fase van de uitbarsting en suggereert dat aardbevingen ook een cruciale rol speelden tijdens de ramp.

Samengestelde ramp

Tijdens opgravingen bij het zogeheten Huis van de Kuise Minnaars ontdekten archeologen twee skeletten en meerdere omgevallen muren, begraven tussen verschillende lagen vulkanische rotsen. Deze verschillende lagen ontstonden door afzonderlijke fasen van de uitbarsting. De eerste fase, de Pliniaanse, begon rond 13:00 uur toen een enorme uitbarsting van de Vesuvius puimsteen op de omliggende steden en Pompeï liet neerregenen. De positie van de skeletten boven een dikke laag puimsteen suggereert dat deze individuen de chaos van deze fase overleefden door binnen beschutting te zoeken.

Tijdens de tweede fase werd Pompeï onder hete, snel bewegende pyroclastische stromen bedekt. In tegenstelling tot veel slachtoffers die stierven door verstikking, uitdroging of hitte, lijken de mannen verwondingen te hebben opgelopen die overeenkomen met verbrijzelingen aan hun ribben, bekken en schedel. Een van de mannen werd gevonden in een gehurkte houding terwijl hij zijn hoofd met zijn hand beschermende. Blijkbaar was hij zich dus bewust van het naderende gevaar.

---

Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? JA GRAAG!

---

“Het is opmerkelijk dat dergelijke trauma's vergelijkbaar zijn met die van individuen die betrokken zijn bij hedendaagse aardbevingen,” zo schreven de auteurs van het onderzoek. Ze concludeerden dat de ingestorte muren niet het gevolg waren van vallende stenen en puin, maar van seismische activiteit. De onderzoekers vermoedden dat de twee gevonden mannen niet de enige zijn die omkwamen door de aardbevingen.

Het aardbevingsrisico

Het onderzoek richt zich voornamelijk op de ochtenduren tussen de grote fasen van de ramp, toen Pompeï en omliggende steden werden getroffen door hevige aardbevingen terwijl de krater van de Vesuvius werd gevormd door de vulkaanuitbarsting. Aan de van de omgevallen muren konden onderzoekers vaststellen dat deze tijdens die aardbevingsrijke ochtend beschadigd raakten. “De instorting van het gebouw vond plaats vóór de komst van de pyroclastische stromen,” aldus Sparice.

Experts stellen dat de effecten van deze aardbevingen mogelijk zijn verwaarloosd tijdens bredere onderzoeken van de uitbarsting. Sparice en zijn mede-auteurs vragen zich af of sommige gevallen van vernietiging in Pompeï zijn toegeschreven aan vulkanische activiteit, maar in feite seismisch van aard waren. Bovendien kunnen aardbevingen angst en paniek hebben vergroot, waardoor burgers de straten in werden gedreven, waar ze werden blootgesteld aan de pyroclastische stromen. “Helaas was dit geen levensreddende keuze,” aldus Sparice.

Claudio Scarpati, een vulkanoloog van de Universiteit van Napels, benadrukt dat dit niet alleen oude geschiedenis is. De Vesuvius is nog steeds een actieve vulkaan en ligt slechts 9 kilometer van zijn huis in Napels, waar meer dan 3 miljoen mensen wonen. “Studies zoals deze zijn van onschatbare waarde bij het creëren van een meer uitgebreid begrip van de gebeurtenissen die 2.000 jaar geleden plaatsvonden,” legt hij uit. “Dit onderzoek benadrukt de voortdurende risico's voor gemeenschappen die vandaag de dag in de buurt van de Vesuvius wonen.”