Tanden (vermoedelijk) van Ajpach’ Waal, met zichtbare sporen van tandboringen
Kenichiro Tsukamoto
Archeologen onthullen het leven van een Maya-diplomaat
Tijdens opgravingen in El Palmar; een Maya-ruïne in Mexico nabij de grens van Belize en Guatemala, zijn archeologen gestuit op een met hiërogliefen versierde trap die naar een ceremonieel platform leidde. Deze onthulde de naam Ajpach’ Waal, een diplomaat van Calakmul die in 726 na Christus de koning van Copán ontmoette om een alliantie te smeden tussen de koningen van Copán en Calakmul. Copán en Calakmul waren beide belangrijke Maya-stadstaden in het zuiden van het huidige Mexico. Daarnaast troffen de archeologen ook het skelet aan van een man, die bij zijn overlijden tussen 35 en 50 jaar oud was. Vermoedelijk is dit het lichaam van Ajpach’ Waal. Aan de hand van de hiërogliefen en het lichaam hebben archeologen een groot deel van het leven van de diplomaat kunnen reconstrueren.
Volgens de hiërogliefen was Ajpach’ Waal een ‘Lakam,’ oftewel een standaarddrager. Hij droeg de vlag van zijn koning tijdens diplomatieke missies, een prestigieuze positie die hij had geërfd van zijn vader. Het lijkt erop dat de diplomatieke missie naar Copán de kroon op zijn carrière was, aangezien het ceremoniële platform waar Ajpach’ Waal (waarschijnlijk) begraven lag, enkele maanden na de missie gebouwd is. Uit de hiërogliefen blijkt bovendien dat Waal het platform zelf heeft laten bouwen. Het vormde een soort verhoogd toneel waarop indrukwekkende rituelen opgevoerd konden worden voor een publiek. Alleen invloedrijke Maya’s konden zich veroorloven een dergelijk platform te laten bouwen.
Pijnlijke statussymbolen
Vaak wordt aangenomen dat leden van de elite in samenlevingen uit het verleden een luxueus en relatief eenvoudig leven leidden. Kenichiro Tsukamoto - één van de archeologen die de hiërogliefen bestudeerd heeft - liet echter in een verklaring weten: “Zijn leven is niet geweest zoals we zouden verwachten wanneer we ons alleen baseren op de hiërogliefen. Het echte verhaal is complexer.”
Ten eerste bleken boven in het gebit alle voortanden van het gevonden lichaam te zijn doorboord, zodat er decoratieve implantaten van pyriet- en jadesteen ingebracht konden worden. Leden van de Maya-elite ondergingen deze pijnlijke ingreep in hun pubertijd, als een soort overgangsritueel. om aan te tonen dat ze nu een prestigieuze positie bekleedde of bij een bepaalde elitegroep hoorden. Ook was de schedel van Waal enigszins plat gemaakt. Het platmaken van een schedel was gebruikelijk voor de Maya-elite, aangezien een plat voorhoofd door hen als aantrekkelijk werd beschouwd. Vlak na de geboorte bonden ouders daarom het hoofd van een baby strak vast tussen twee planken, om zo de gewenste plattere vorm te krijgen.
Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine, meer weten over dit prachtige magazine? Klik hier!
Sportblessures of een moeilijk leven?
Het skelet vertoonde niet alleen misvorming door menselijke ingrepen, maar ook door ziektes en verwondingen. De botten in zijn armen vertoonden tekenen van beenvliesontsteking, wat meestal veroorzaakt wordt door overbelasting tijdens het werken of sporten. Ook vertoonde zijn linkerscheenbeen sporen van geheelde botbreuken. Deze breuken leken sterk op botbreuken die we tegenwoordig vaak zien bij voetbal- en rugbyspelers. Volgens de hiërogliefen beoefende Ajpach’ Waal dan ook het Meso-Amerikaanse balspel (door de Maya’s ook wel poctatoc genoemd) een balspel dat razend populair was in de precolumbiaanse Meso-Amerikaanse wereld en al sinds 1650 v.Chr. beoefend wordt in Midden- en Zuid-Amerika. De verwondingen op het lichaam is dus een aanwijzing dat het hier inderdaad om Ajpach’ Waal gaat.
Op de schedel hebben de archeologen sporen gevonden van een aandoening genaamd porotic hyperostose, een botafwijking die meestal veroorzaakt wordt door ziektes of ondervoeding tijdens de jeugd. Veel lichamen gevonden uit de tijd van de Maya’s vertonen deze afwijking. Het lijkt erop dat Ajpach’ Waals hoge status hem niet kon beschermen tegen voedseltekort of ziekte.
Politieke en sociale onrust
Het einde van Waals leven werd getekend door politieke en sociale onrust. Volgens de hiërogliefen werd de koning van Copán vermoord door een rivaliserende adellijke familie, tien jaar nadat Waal het bondgenootschap had bewerkstelligd. Rond dezelfde tijd werd ook de koninklijke familie van Calakmul (Waals opdrachtgevers) vervangen door een rivaliserende familie. De hierop volgende onrust is terug te zien op zowel Waals lichaam als in de manier waarop hij begraven is. Zijn tandimplantaten waren namelijk uitgevallen en nooit meer vervangen. Dit leverde grote zichtbare gaten in zijn gebit op; waarschijnlijk een vernederende vertoning. Ook is hij relatief sober begraven. Met slechts twee versierde potten en verder geen juwelen of andere versieringen, was Waals graf gezien zijn status erg karig.
Bronnen: Eurekalert, Latin American Antiquity, Wikipedia (1) (2).
Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine, meer weten over dit prachtige magazine? Klik hier!
