De Maya’s: een overzicht

De trappenpiramide El Castillo

Eric Baetscher

Wie waren de Maya’s?

Chayah Visser

De Maya’s hadden tussen 250 en 900 n.Chr. een van de grootste rijken in Midden-Amerika. Ze waren vergevorderd in wiskunde en astronomie. Ze ontwierpen een ingewikkelde kalender en waren het enige indianenvolk met een volledig ontwikkeld schrift. Daarbovenop lieten ze ook indrukwekkende staaltjes architectuur achter, zoals de piramide van Kukulcán en de trappenpiramide El Castillo. Wie waren de Maya’s?

Opkomst

De Mayacultuur ontstond rond 2000 v.Chr. Rond 250 n.Chr. begon de populatie te groeien, mogelijk door succesvolle ontwikkelingen in de landbouw. Uiteindelijk groeide het Mayarijk uit tot een van de grootste staten in Midden-Amerika. Het rijk omvatte meer dan 40 steden in wat nu Zuid-Mexico, Guatemala en het noorden van Belize is. Belangrijke steden waren Yaxchilán en Chichén Itzá. Op zijn hoogtepunt (250-900 n.Chr.) had het imperium een populatie van zo’n 2 miljoen, waarvan het grootste deel woonde in de laaglanden van het huidige Guatemala.

Religie

De Maya’s geloofden in een boven-, midden- en onderwereld. De onderwereld was het dodenrijk, de middenwereld was de aarde en de goden leefden in de bovenwereld. Bergtoppen waren heilig omdat die het dichtst bij de hemel kwamen. Om dichter bij de goden te komen, bouwden ze piramides, waarvan de top het allerheiligst was. De Maya’s aanbaden meerdere goden, zoals die van de zon Kinich Ahau, de maan Ix Chel en de regen Chaac.

Eerder gingen wetenschappers ervan uit dat het een vredelievend volk was, dat zich enkel bezighield met religie. Maar nu de hiërogliefen van de Maya’s zijn ontcijferd, schetsen deze teksten toch een ander beeld. Uit de hiërogliefen bleek namelijk dat martelingen en mensenoffers aan de basis van hun religie stonden. Hiermee dachten de Maya’s dat ze kosmische chaos konden voorkomen. Daarom werden leiders van veroverde volken gemarteld, verminkt en aan de goden geofferd. Maar de koning en priesters deden ook aan rituele zelfmarteling. Door middel van bloedvergieten wilden ze in contact komen met de goden en deze zo tevredenstellen.


Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? Ja graag!


Samenleving

Het Mayarijk bestond uit een complexe hiërarchie. Het rijk was onderverdeeld in steden met afgebakende territoria, die ieder een overheid met een eigen koning hadden. In zo’n stad was er scherp onderscheid tussen de elite en het ‘gewone volk’. De erfelijke koning van de stad werd gezien als het medium tussen de middenwereld en het godenrijk. Hij was het rijkst en machtigst. Daarna kwamen de ambtenaren, gevolgd door de intellectuelen. De laagste en grootste groep bestond het gewone volk.

De Maya’s leefden in het begin nog van de jacht, maar in hun bloeiperiode leefden ze vooral van de landbouw. De meeste boerengezinnen hadden hierbij een stuk land in pacht van de elite. Ze betaalden voor de grond met een deel van de opbrengst. In de laaglanden werden eerst delen oerwoud weggekapt en de uitgedroogde resten verbrand. Daarna kon de grond bewerkt worden. Hiervoor gebruikten ze houten en stenen gereedschap. De Maya’s verbouwden bonen, mais en cassave.

Kennis

De Maya’s waren vergevorderd op het gebied van wiskunde en astronomie. Zo konden ze nauwkeurig de posities van de Maan en Venus aflezen en zonsverduisteringen precies voorspellen. Met hun kennis van de kosmos ontwikkelden ze bovendien een zeer complexe en nauwkeurige kalender die doorliep tot 2012.

Ook ontwikkelden ze een schrift; er zijn vele Maya-hiëroglyfen op documenten en hun ceremoniële bouwwerken gevonden. Papier maakten ze van schors van de vijgenboom, waar ze vervolgens boeken van samenstelden. De hiërogliefen zijn inmiddels bijna allemaal ontcijferd.

Architectuur

De Maya’s maakten bouwwerken door stenen te slijpen met hardere stenen. Dit stelde hen in staat om grote monumenten uit de grond te stampen, inclusief indrukwekkende beeldhouwwerken en stenen inscripties. Veel van hun paleizen, tempels en piramides bestaan nog steeds, al dan niet overwoekerd door de jungle. Onderzoekers denken nog lang niet alle bouwwerken van de Maya’s te hebben gevonden. Een bekend bouwwerk van de Maya’s is de trappenpiramide El Castillo in Mexico uit de 9e eeuw.

Ondergang

Na 900 n.Chr. begon de bevolking van de Mayacultuur terug te lopen. De Maya’s verlieten de steden in de laaglanden, waardoor hun bouwwerken in verval raakten. Het is niet zeker waarom de Maya’s precies wegtrokken. Wetenschappers denken dat het landschap steeds minder bewerkbaar werd voor landbouw door ontbossing, droogte en oorlogen. Sommige steden bleven echter nog eeuwenlang bewoond, hoewel hun glorietijd inmiddels achter hen lag. Uiteindelijk veroverden de Spanjaarden in 1519 de laatste onafhankelijke Maya-steden, tijdens de Spaanse verovering van Midden- en Zuid-Amerika.

Tegenwoordig bestaan er nog altijd groepen afstammelingen van de Maya’s. Ze wonen op verschillende plaatsen in Mexico, Guatemala en Belize. Deze gemeenschappen leven nog altijd van de landbouw. Al zijn de culturen sterk beïnvloed door het christendom, worden er nog traditionele rituelen uitgevoerd.


Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? Ja graag!


Meer lezen