Archeologen hebben bij de Sint Baafskathedraal in Gent een bijzondere ontdekking gedaan. Tijdens opgravingen in en rond de kathedraal troffen ze in de grond muurtjes van menselijke beenderen aan. Een unieke vondst.

De ontdekking werd gedaan tijdens opgravingen bij een van de kranskapellen van de kathedraal. Onder een aantal graven troffen archeologen negen muurtjes van gestapelde menselijke botten aan. De muurtjes bestonden voornamelijk uit scheen- en dijbeenderen van volwassenen. Tussen de muurtjes lagen de resten van schedels.

Nog nooit vonden archeologen in Vlaanderen iets dergelijks. Van veel begraafplaatsen zijn wel knekelputten of knekelhuizen bekend, plekken waar beenderen uit geruimde graven werden opgeslagen. Op deze locaties waren de botten echter nooit zo doelbewust geselecteerd en opgestapeld als hier.

Geruimde graven

Waarom dat bij de Sint Baafskathedraal wel gebeurd is, is nog niet helemaal duidelijk. Het was niet ongebruikelijk dat graven werden geruimd. Dat gebeurde vaker, bijvoorbeeld om ruimte te maken voor nieuwe graven op het kerkhof, of om ruimte te maken voor een verbouwing aan de kerk. Op basis van aardewerken vondsten, kunnen de archeologen een voorzichtige schatting naar de leeftijd van de beenderen doen. Ze schatten dat de graven waaruit de botten afkomstig zijn, waarschijnlijk in de zeventiende of het begin van de achttiende eeuw zijn geruimd. Dat staat echter nog niet helemaal vast, want historische bronnen maken alleen melding van ruimingsacties aan het begin van de zeventiende eeuw, of het einde van de achttiende eeuw. Het zou echter kunnen gaan om een ruimingactie die niet in geschreven bronnen bewaard is gebleven. Wel is duidelijk dat de beenderen afkomstig zijn van mensen die in de tweede helft van de vijftiende eeuw zijn overleden.

Grote botten

Uit onderzoek naar de botten bleek ook dat het gaat om resten van een ‘gewone kerkhofpopulatie’. De botten zijn dus afkomstig van volwassen mannen én vrouwen van alle leeftijden. Wel gaat het voornamelijk om botten van volwassenen. Dat komt gezien de hoge kindersterfte in de vijftiende eeuw niet helemaal overeen met een ‘gewone kerkhofpopulatie’. De verklaring hiervoor is dat de kleinere en meer kwetsbare botten van kinderen minder goed bewaard bleven en bij ruimingen vaak niet werden bewaard. Ook van volwassenen werden de kleinere botten, zoals wervels of middenhandsbeentjes vaak niet bewaard, simpelweg omdat ze niet opvielen en bij het ontruimen van een graf verloren gingen.

In knekelputten treffen archeologen daarom meestal alleen schedels en andere grote botten aan. Opvallend aan deze vondst in Gent, is echter dat de muurtjes zijn gemaakt van botten uit de benen van overledenen. Waarom de botten uit de armen niet bewaard zijn gebleven, wordt nog onderzocht.

Botten bewaren

Dat botten uit geruimde graven bewaard bleven, is dus niet ongewoon. Men geloofde in de volledige herrijzenis van de mens, en daarom was het belangrijk dat de resten van overleden dierbaren werden bewaard. Omdat het zeker binnen steden onmogelijk was om begraafplaatsen eindeloos uit te breiden, sloegen de middeleeuwers geruimde botten vaak op in knekelhuisjes.