Bij Carlisle zijn Romeinse halfedelstenen gevonden, met graveringen van slechts enkele milimeters
Anna Giecco
30 gegraveerde Romeinse edelstenen gevonden bij Muur van Hadrianus
Meer dan 30 gegraveerde (half)edelstenen die 2.000 jaar geleden in de afvoer van een Romeins badhuis waren verdwenen, zijn weer bovengekomen. Engelse archeologen ontdekten deze stenen in Carlisle, vlak bij de Muur van Hadrianus. Waarschijnlijk zaten deze stenen oorspronkelijk in ringen, en hebben ze losgelaten toen hun eigenaren met ringen aan een warm bad namen.
De overblijfselen van het Romeinse badhuis werden al in mei 2017 ontdekt tijdens werkzaamheden om het paviljoen van de Carlisle Cricket Club te verplaatsen, dat beschadigd was door een storm. In de jaren daarop werden er verschillende kamers blootgelegd, evenals (relatief) intacte vloeren, beschilderde tegels en terracotta waterleidingen. Inmiddels zijn er meer dan 700 vondsten gedaan, waaronder aardewerk, wapens en munten.
Het strategische belang van de regio
Het badhuis ligt vlak bij het Romeinse fort van Uxelodunum, ook wel bekend als Petriana, in het hedendaagse Stanwix, Carlisle. Deze vesting was destijds het grootste fort van de Muur van Hadrianus, die de noordgrens van Romeins Britannia tegen vijandelijke invallen moest beschermen. Uxelodunum, wat 'hoog fort' betekent, werd gebouwd om de westelijke gebieden nabij het huidige Carlisle en de strategische oversteek van de rivier de Eden te beheersen. Hier was een elite cavalerie-eenheid geplaatst en er waren verbindingen met het keizerlijke hof.
Sycamore Gap, een van de meest iconische locaties van de Muur van Hadrianus
Unsplash
Intaglios: Vakmanschap van de hoogste orde
Naar schatting stammen de gegraveerde edelstenen uit ergens tussen het einde van de 2e en het begin van de 3e eeuw na Christus. Volgens de archeologen zijn deze edelstenen zogenaamde 'intaglio’s', die door de Romeinen zeer werden gewaardeerd om hun hoogstaande vakmanschap. Dit vakmanschap is ook terug te zien in de gevonden exemplaren in Carlisle. Hierop troffen de archeologen namelijk vakkundig gesneden afbeeldingen aan, met een diameter van slechts enkele millimeters. Zo bevat de collectie onder andere een bijzondere amethist met daarin een afbeelding van liefdesgodin Venus gegraveerd, die een bloem of een spiegel vasthoudt.
Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? JA GRAAG!
Een andere edelsteen, een prachtig bewerkte roodbruine jaspis, stelt een sater voor die op rotsen zit naast een heilige zuil. Deze edelstenen waren in hun tijd zeer waardevol, zo vertelt archeoloog Frank Giecco aan de The Guardian: ‘Je vindt zulke edelstenen niet op Romeinse vindplaatsen met een lage sociale status. Ze zijn dus niet iets dat door de armen zouden zijn gedragen. Sommige van de intaglio's zijn minuscuul, ongeveer 5 mm; de grootste intaglio is 16 mm. Het vakmanschap om zulke kleine dingen te graveren is ongelooflijk.’ Het badhuis bij Uxelodunum werd destijds vooral door nabij gelegerde Romeinse soldaten gebruikt, dus waarschijnlijk waren de gevonden edelstenen afkomstig van militairen van hoge rang, of anders van hooggeplaatste functionarissen.
Door de afvoer gespoeld
Maar als de edelstenen zo waardevol zijn, hoe zijn ze dan in de afvoer van het badhuis beland? De archeologen gaan er van uit dat de intaglio’s oorspronkelijk aan (zegel)ringen bevestigd zaten, en dat de eigenaren met ringen aan een stoombad namen. Dat was overigens niet zo vreemd in Romeinse badhuizen; hier had men immers nog geen kluisjes om je spullen in te bewaren, dus als iemand zijn juwelen afdeed was er altijd een kans dat ze gestolen zouden worden. De stoom van de baden zorgde er waarschijnlijk voor dat na verloop van tijd de plantaardige lijm, waarmee de edelstenen waren bevestigd in de zegelringen, verzwakte en losliet. Vervolgens zijn de stenen in de riolering gespoeld toen de zwembaden en sauna's werden schoongemaakt. Volgens Giecco zal dit waarschijnlijk tot een hoop gevloek bij de eigenaren hebben geleid.
Drie van de gevonden intaglio's
Anna Giecco
Naast de intaglio’s werden ook 40 haarspelden voor vrouwen, 35 glaskralen, een venusfiguur van klei, botten van dieren en tegels met imperiale stempels ontdekt.
Hoe verder?
Giecco laat weten dat er in mei 2023 nog een opgraving bij het badhuis is gepland. ‘Carlisle was erg belangrijk voor het standhouden van de Romeinse grens en we kijken er enorm naar uit om op 22 mei terug te gaan voor meer verbazingwekkende vondsten. Het is een vindplaats waar zeker nog wat te vinden is." Naar verwachting zullen de vondsten uiteindelijk worden tentoongesteld in het Tullie House Museum and Art Gallery van Carlisle.
Bronnen: Heritage Daily, The Guardian
Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? JA GRAAG!
