De graafwerkzaamheden bij Wettsteinplatz
Philippe Saurbeck, Archäologische Bodenforschung Basel-Stadt
1.500 jaar oud graf van 12-jarig meisje vol grafgiften ontdekt in Zwitserland
Tijdens graafwerkzaamheden in het Zwitserse Bazel hebben archeologen een vrijwel intact vroegmiddeleeuws graf gevonden, afkomstig uit de zesde eeuw na Christus. In het graf lagen de overblijfselen van het lichaam van een twaalfjarig meisje, begraven met een grote hoeveelheid grafgiften. Het graf bevat onder andere meer dan 350 kralen in verschillende kleuren, vormen en maten. Deze vondst is extra belangrijk voor ons begrip van vroegmiddeleeuws Bazel, aangezien er geen geschreven bronnen van de stad uit deze periode zijn overgeleverd.
Het graf kwam aan het licht tijdens graafwerkzaamheden om het verwarmingsnet in Bazel uit te breiden, in de wijken rond Wettsteinplatz, een plein in het centrum van de stad. De werkzaamheden gingen in juni 2021 van start, waarna er in de maanden daarop diverse middeleeuwse vondsten werden gedaan. De grond was echter dermate verstoord door eerder graafwerk, dat tot nu toe nog geen intacte graven met grafgiften werden ontdekt; ze vonden slechts losse botten.
De gevonden riemgesp ingelegd met goud
Philippe Sauerbeck, Archäologische Bodenforschung.
Grote hoeveelheid grafgiften
Dit was echter niet het geval bij het graf van een twaalfjarig meisje dat recent werd ontdekt. Het graf was rijkelijk voorzien van grafgiften, waaronder een ijzeren tassluiting en een ijzeren riemgesp ingelegd met goud. Maar de meest bijzondere artefacten waren de meer dan 350 kralen van glas en barnsteen (boomhars die miljoenen jaren geleden is versteend). Zowel de hoeveelheid als de diversiteit van de kralen is opvallend volgens de onderzoekers. Er zijn veel verschillende soorten gevonden, met uiteenlopende kleuren, vormen en groottes.
De kralen werden waarschijnlijk niet los in het graf gelegd. Volgens de onderzoekers is het goed mogelijk dat ze ooit onderdeel waren van een complexe halsketting, of meerdere kettingen die het meisje over elkaar droeg. Ook zou het kunnen dat sommige kralen in de kleding waren genaaid waarmee ze werd begraven. De kwaliteit van de kralen wijzen er volgens de wetenschappers in ieder geval op dat de makers ervan erg vaardig waren: vooral enkele cirkelvormige kralen ingelegd met goud- en zilverfolie getuigen van een vergevorderd vakmanschap. Nader onderzoek van de grafgiften wees erop dat het graf afkomstig is uit de zesde eeuw, hoewel nog onduidelijk is wie het meisje was.
Een gedeelte van de kralen die in het graf van het meisje werden gevonden
Philippe Saurbeck, Archäologische Bodenforschung
Opkomst van Bazel in de zesde eeuw
In het gebied rond Bazel woonden al eeuwen mensen, maar aan het einde van de vierde eeuw na Christus werd Bazel voor het eerst genoemd onder haar huidige naam: Basilia. De nederzetting lag aan het uiteinde van de Romeinse grens aan de Rijn, hoewel de Romeinse invloed in dit gebied al vanaf de derde eeuw verzwakte. Intussen verenigden verschillende Germaanse volkeren afkomstig uit het gebied rond de Rijn op de grens van Zwitserland en Duitsland zich in een verbond, dat als de Alemannen bekend kwam te staan. Vanaf de derde eeuw poogden de Alemannen regelmatig de Rijn over te steken en Basilia in te nemen. Dit lukte uiteindelijk in 406, waarna ze het stamhertogdom Allemannië in het gebied vestigden.
In de zesde eeuw werd Allemannië ingenomen door de Franken, en onder hun bewind groeide de stad in de tweehonderd jaar daarop gestaag door. De Alemannen verdwenen echter niet uit het gebied; de twee volken leefden samen in Bazel. Wetenschappers vermoeden dat Bazel in de zevende eeuw de nabijgelegen oude Romeinse stad Augusta Raurica voorbijging als grootste stad van de regio. De periode waaruit het graf van het twaalfjarige meisje afkomstig is, was er dus waarschijnlijk een van politieke spanningen en toenemende rijkdom.
Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? JA GRAAG!
Europa bij de val van het Romeinse Rijk in 476 na Christus. Allemannië is oranjegekleurd, in het midden
Guriezous, CC BY-SA 4.0 <https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0>, via Wikimedia Commons.
Andere vondsten in Bazel
Tijdens de werkzaamheden rond de Wettsteinplatz werden ook diverse overblijfselen van middeleeuwse gebouwen ontdekt. Zo vonden archeologen delen van de fundering van de Riehentor, een stadspoort van Bazel uit de dertiende eeuw. Ook kwamen overblijfselen van middeleeuwse watervoorziening uit de stad aan het licht, waaronder een waterput en kanaal uit de dertiende eeuw. Het water was afkomstig uit de Riehenteich, een kunstmatig kanaal dat in het midden van de dertiende eeuw werd aangelegd.
Verder onderzoek naar de vondst
Volgens de archeologen is het extra belangrijk om zorgvuldig om te gaan met deze vondsten, omdat er weinig tot geen (geschreven) bronnen uit Bazel uit deze periode overgebleven zijn. Daarom verwijderden de onderzoekers de grond waarin het graf lag in zijn geheel in een blok, zodat de wetenschappers zonder tijdsdruk verder onderzoek naar het graf kunnen uitvoeren. De archeologen doen waarschijnlijk nog tot de herfst van 2022 onderzoek bij de graafwerkzaamheden rond de Wettsteinplatz. Ze hopen nog meer graven te vinden en zo meer te weten te komen over de vroege geschiedenis van Bazel.
Bronnen: Archaeology News Network, Archäologische Bodenforschung Basel-Stadt, Wikipedia
Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? JA GRAAG!
