Door: Maarten den Hartigh -We kennen allemaal de Steentijd, Bronstijd, IJzertijd en Vroege Middeleeuwen. Een echter vrij onderbelichte maar belangrijke historische tijdsperiode is de Houttijd. Deze gefingeerde, onofficiële en ludieke tijdsperiode beslaat eigenlijk de hele menselijke geschiedenis van de vroegste Prehistorie tot ver in de Middeleeuwen, toen hout nog cruciaal was voor het dagelijkse leven van de mens in deze streken.
 

Tijdsperiodes

Op historische kampementen van WIRONII praten we vaak met bezoekers over alles wat zij aantreffen aan historische voorwerpen die wij gebruiken, zoals bekers, borden, kannen en lepels. Dat valt natuurlijk op omdat wij dat continu gebruiken. Daardoor ontstaan er ook gesprekken over de tijdsperiodes, bijbehorende stereotypen en waarom bijvoorbeeld ijzer op grote schaal ontbrak tijdens ‘onze IJzertijd’.

Oud hout

De Houttijd zorgt dan voor veel opheldering en benadrukt juist de praktische en belangrijke invulling van hout in het dagelijkse leven van de mensen in onze geschiedenis. Steen, brons en ijzer lijken de tijdsperiodes te overstemmen vanwege hun belangrijke invulling in de geschiedenis. We moeten echter niet de omvangrijke invulling van hout daarin vergeten.

Een houtschat

Sommige musea, historici, archeologen en geschiedenisfanaten lijken zich echter blind te staren op bijzondere vondsten van brons, ijzer, zilver of goud die de parels vormen van onze geschiedenis.
Zelf ben ik meer gecharmeerd van hout omdat het bewerken en gebruiken van hout van essentieel belang is geweest voor mensen. Dit duurzame en op veel plaatsen voorradige materiaal is in handen van een goede ambachtsman om te toveren tot een eindeloos scala aan praktische voorwerpen. Het gaat hier misschien niet om een muntschat, een gouden helm of een zwaard met symbolische functie. Nee, het gaat hier om de boerderij waar zij woonden en werkten, de borden waarvan zij aten, de emmers en putten die hen van water voorzagen, de schachten die de speren maakten, de bogen die de jacht verzorgden en simpelweg de lepels die het eten met blote handen voor eens en voor altijd achter ons liet, het echte leven van de mensen van toen.

Hout leeft

Ook tijdens de Vroege Middeleeuwen is hout ondenkbaar in het dagelijkse leven van de Fries. Er zijn uitgeholde bekers, borden, plankenschilden, lepels, totems van Goden en zelfs sieraden van hout. De mensen kijken, voelen en proeven het hout nog net niet. Als je met levende geschiedenis ‘middenin het hout zit’, kun je eindeloos praten over de eigenschappen van verschillende houtsoorten of technieken en gereedschappen om het te bewerken. De geschiedenis van hout is een oneindige en fascinerende wereld.

Conservering

Toch heeft ook hout zijn moeilijke kant. Hout blijft tenslotte niet erg lang geconserveerd in de meeste bodemtypes waardoor veel sporen hiervan allang vergaan zijn. Er is dus niet veel informatie over houten voorwerpen beschikbaar. Maar dat hindert ons als WIRONII niet. Tenslotte kies je een tijdsperiode als de Vroege Middeleeuwen van Noord-Nederland niet vanwege een overmaat aan kennis en bronnen, zelfs niet voor je dagelijkse portie ijzer of brons.

Bronnen

Van der Laan, J. Houtgebruik in het terpengebied. Rijksuniversiteit Groningen. Geraadpleegd op 5-1-2016.
Collectie Huis van Hilde. Houten schaal Uitgeest. Geraadpleegd op 5-1-2016.
Morgan, T. The History of Woodworking. Geraadpleegd op 5-1-2016.
Depotwijzer. Hout – Archeologisch. Geraadpleegd op 5-1-2016