Het Rijksmuseum van Oudheden voegde recentelijk een zwaard uit de bronstijd aan zijn collectie toe. Bij een uitgebreid onderzoek kwamen gebruikssporen aan het licht. Deze wijzen op een weinig vredelievende geschiedenis van het wapen en veelvuldig gebruik. Het 53 centimeter lange zwaard komt uit de laatste eeuw van de bronstijd (925 en 800 voor Christus). Dit wapen werd waarschijnlijk gemaakt in Centraal-Europa en eindigde in de Maas, bij Thorn-Wessem in Midden-Limburg. Daar troffen een baggeraar het in 1962 of 1963 aan tijdens baggerwerkzaamheden. Conservator Luc Amkreutz geeft uitleg in een filmpje op YouTube.

Samen met de Universiteit Leiden, in het bijzonder onderzoeker Valerio Gentile en prof. dr. David Fontijn, deed museumconservator Luc Amkreutz in 2019 en 2020 uitgebreid onderzoek naar de gebruikssporen op het zwaard. Het zwaard blijkt intensief gebruikt en heeft waarschijnlijk veel gevechten meegemaakt. De onregelmatig vorm van de kling duidt op intensieve reparaties en aanscherping van het metaal, waar lokaal hameren en vijlen niet meer afdoende was. De onderzoekers analyseerden ook de deuken en andere schadesporen op de kling. Deze sporen lijken sterk op schade die tijdens gevechten ontstond, bijvoorbeeld zwaard-op-zwaardcontact. Op de vraag hoe en waarom het uiteindelijk in de Maas terecht is gekomen, kunnen de onderzoekers nog geen definitief antwoord te geven, maar het zwaard voegt daar wel een perspectief aan toe.

Sporen van de strijd

Het zwaard uit Thorn-Wessem was duidelijk een intensief gebruikt vechtzwaard waarop de sporen van strijd leesbaar zijn. Hiermee verschilt dit exemplaar duidelijk van andere bronstijdzwaarden zoals het zwaard van Ommerschans of Jutphaas. Deze wapens dienden namelijk niet voor de strijd maar als offerstuk of ritueel statussymbool.  Hiervoor werden ze vaak in een rivier of graf achtergelaten. Zwaarden werden ook vaak onbruikbaar gemaakt, kromgebogen of stuk geslagen om ze daarna te offeren.

Geen alledaagse verschijning

In het Midden-Limburg van bijna drieduizend jaar geleden zal het zwaard zal uit Thorn-Wessem zeker geen alledaagse verschijning zijn geweest. Ook de vinder van het zwaard, een baggeraar die in de Maasplassen naar grind groef, vond het een bijzonder voorwerp en gaf het thuis een plek aan de schoorsteenmantel. Vorig jaar kocht het Rijksmuseum van Oudheden het zwaard van diens kleinzoon. Het zwaard van Thorn-Wessem ligt voorlopig voor verder onderzoek in het museumdepot en zal in de toekomst te zien zijn in een tentoonstelling over de bronstijd.