Eerder berichtten wij over de opgravingen op de Paardenmarkt in Alkmaar. Victoria van der Haas, afgestudeerd in archeologie aan de Universiteit van Leiden, liet ons via Twitter weten dat ze het tijdens de opgraving ontzettend naar haar zin heeft gehad. Wij contacteerden haar om een interview af te leggen.

De opgraving op de Paardenmarkt begon in de zomer van 2010. Al snel stuitten de archeologen op een kerkhof op de locatie van het oude Minderbroederklooster. Ze vonden talloze geraamtes uit de tijd van de Spaanse belegering rond 1573. Ook werd er een historische straat gevonden, een zogeheten monsterbaan waar indertijd paarden op gekeurd werden, en een silhouet van een prehistorisch graf. Inmiddels zijn de contouren van sommige vondsten door middel van zwarte klinkers in de nieuwe bestrating van het plein weergegeven.

Victoria kwam vorig jaar bij de opgraving terecht naar aanleiding van een opdracht die zij voor haar studie, tijdens de minor Human Osteoarchaeology, uitvoerde. Ze kreeg de opgraving op de Paardenmarkt toegewezen, waar ze de daaropvolgende drie weken aan deel mocht nemen. Elke dag stond ze om zes uur ’s ochtends op om vanuit Den Haag naar Alkmaar te reizen, waar ze zich tot laat in de middag bezighield met de opgravingen.

Wat waren jouw verwachtingen toen je begon aan de opgraving?
We hadden te maken met een begraafplaats uit de 15e tot 16e eeuw die naast het Minderbroederklooster lag. De graven moesten in verband met de aanleg van een nieuwe parkeerplaats worden geruimd. Wij wisten van te voren niet hoeveel graven er lagen, dus we waren blij verrast toen het er een paar honderd bleken te zijn.

Ik had al met menselijke resten gewerkt tijdens mijn studie, maar ik had nog nooit een opgraving meegemaakt waarbij complete skeletten werden blootgelegd. Het werken met botten op een lab is één ding, maar het zien van een volledig skelet in de grond is toch wel even iets anders. Het dringt dan tot je door dat je niet te maken hebt met een archeologisch object, maar met een mens.

In welk stadium was de opgraving toen je aan de slag ging?
Het project was net een week bezig toen ik erbij kwam. Een aantal studenten van de universiteit Leiden waren al in samenwerking met het archeologische bedrijf Hollandia begonnen aan het blootleggen van de skeletten. De graven werden gemarkeerd en je kreeg samen met een medestudent een graf aangewezen. In het begin verliep het vrij langzaam. Ik deed alles korreltje voor korreltje uit angst dat ik schade zou toebrengen aan het skelet.

Welke vondsten werden gedaan in de drie weken dat je op de site werkzaam was?
Naast de skeletten vonden we pinnen terug waarmee de grafkisten waren dichtgeslagen. Van de kisten zelf was helaas niets meer over, hoewel de verkleuring in het zand nog duidelijk zichtbaar was. Ook vonden we zo nu en dan stukjes delftsblauwe tegels en oortjes van kopjes, waarschijnlijk uit een latere periode dan de skeletten. We vonden ook een skelet met een musketkogel in zijn schedel. Heel onwerkelijk om zoiets te zien liggen.

In de laatste week dat ik er werkte, werd de oude straat gevonden. Het was een unieke ervaring om een stenenstraat te zien liggen en je voor te stellen dat honderden jaren geleden hier mensen dagelijks overheen liepen. De opgraving van het prehistorische graf heb ik helaas niet meegemaakt.

Wat waren jouw werkzaamheden tijdens de opgraving?
Mijn taken varieerden van opgraven tot het intekenen van de skeletten. Dan moest ik tekenen hoe het skelet gepositioneerd lag en welke botten aanwezig waren. Soms ontbraken er namelijk botten omdat er dwars door het graf heen was gebouwd. De skeletten werden ook op één grote vlaktekening aangebracht voor documentatie. Je zou het kunnen vergelijken met een administratie.

Het leukste was toch echt het blootleggen van de geraamtes. Om een skelet te zien liggen met daaromheen nog de contouren van de kist is toch wel een unieke ervaring. Ik heb ook het genoegen gehad om aan een knekelgraf te werken, dat was zeer bijzonder om te zien. Je komt letterlijk een hoopje botten tegen en een stuk of zeven schedels. Heel bizar.

Verder borg ik de skeletten op in dozen en beantwoordde ik de meest rare vragen van het publiek. Soms bracht ik een halve dag door in een depot waar de botten werden gewassen. Om de zoveel tijd werd ook iemand aangewezen die koffie moest zetten en water moest halen bij een nabijgelegen bouwproject, waardoor je langs de fluitende bouwvakkers liep.

Kan je voorbeelden geven van die rare vragen?
Een veelgestelde vraag was: ‘Zijn dat echte skeletten?’ Veel mensen konden zich moeilijk voorstellen dat er al die tijd een begraafplaats had gelegen onder een parkeerplaats midden in Alkmaar. Andere rare vragen die voorbij kwamen, waren: ‘Zijn jullie dinosaurussen aan het opgraven?’ ‘Vinden jullie ook schatten zoals juwelen en goud?’ ‘Hebben jullie dit zelf hier neergelegd?’. Mijn favoriete was nog wel: ‘Zijn die mensen allemaal dood?’

Voor jonge kinderen was het allemaal erg spannend en stoer. Een aantal van hen wilde ook archeoloog worden als ze later groot waren. Zo ging dat ook bij mij en een vriendinnetje toen ik negen was. Nu zijn we allebei archeoloog.

De opgravingen op de Paardenmarkt zijn deze week afgerond. De contouren van twintig graven, de monsterbaan en enkele andere vondsten zijn te bewonderen in de nieuwe bestrating van de parkeerplaats. In de toekomst zullen er ook twee herdenkplaten voor de massagraven worden geplaatst.

Victoria is inmiddels afgestudeerd met een master in Palaeolithic Archaeology en Cultural Heritage management aan de universiteit van Leiden. ‘Momenteel ben ik aan het zoeken naar een mogelijke PhD, werk of zelfs een tweede master.’