Schilderij ‘het Godenmaal’ van een anonieme Antwerpse schilder uit de zeventiende eeuw. Op dit schilderij zijn zeventien Griekse goden afgebeeld.
Bron: Wikimedia Commons.
Dit zijn de 5 belangrijkste Griekse goden
In het oude Griekenland vereerde men een groot aantal goden. In het begin had elke Griekse nederzetting een eigen religie met een eigen god. Na verloop van tijd kwamen deze religies steeds meer met elkaar in contact, waardoor deze verschillende religies min of meer samen zijn gesmolten tot wat we nu kennen als de Griekse mythologie. Elke god had hierin zijn eigen taak en een eigen bovennatuurlijke kracht. De Griekse goden namen daarnaast ook menselijke vormen aan en hadden menselijke gedragstrekjes en gebreken. Volgens de mondelinge overlevering werden de goden soms gedreven door emoties als jaloezie, woede en verdriet. De Grieken bouwden tempels voor deze goden en deden aan offerrituelen en vieringen om ze tevreden te houden: een traditie die werd voortgezet door de Romeinen. Binnen hun mythologie hadden de Grieken wel een hiërarchie voor de goden die ze aanbaden. In dit artikel zijn de vijf belangrijkste Griekse goden voor je op een rijtje gezet.
1. Zeus: oppergod en god van de hemel en de bliksem
Zeus was de jongste zoon van Kronos, de oude hemelgod en de leider van de titanen (reusachtige goden). Kronos zou volgen een prfetie door één van zijn kinderen worden onttroond. Om dit te voorkomen at Kronos al zijn kinderen direct na hun geboorte op, behalve Zeus, die door zijn moeder met een list werd weg gesmokkeld. Later heeft Zeus wraak genomen op zijn vader en zijn vijf broers en zussen uit zijn buik weten te bevrijden. Hiermee werd Zeus de nieuwe hemelgod. Zeus was getrouwd met zijn zus Hera, maar leefde een losbandig leven. Naast zijn huwelijk onderhield hij ook nog relaties met negen godinnen en minstens veertien stervelingen, tot woede van Hera.
Zeus werd als oppergod alom vereerd in de Oudgriekse wereld. Hij werd in standbeelden afgebeeld als een grote, brede man met lang krullend haar en een grote baard. Daarbij wordt hij vaak vergezeld door een scepter, een adelaar en een lauwerkrans, waarmee Zeus’ autoriteit als oppergod wordt uitgestraald. In de Romeinse mythologie komt deze god ook voor, maar dan onder de naam Jupiter.
Standbeeld van Zeus uit de tweede eeuw na Christus. Zeus is hier afgebeeld met een adelaar.
Jamain, CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons.
2. Poseidon: god van de zee en de wateren
Van Poseidon wordt geloofd dat hij vergaande macht had over alles wat te maken had met water: van de zeeën tot waterbronnen voor de landbouw. Dit zorgde ervoor dat Poseidon één van de belangrijkste goden was in de Oudgriekse wereld. In de zeehandel speelde de verering van Poseidon een grote rol. In Griekse handelssteden organiseerde men regelmatig erediensten voor Poseidon, bijvoorbeeld in Athene en Kortinhe, maar ook in Griekse koloniën op Kreta en in het huidige Italië, Albanië en Kroatië. Poseidon wordt afgebeeld als een breed gespierde man met lang haar en een baard, waarin hij vrij sterk op Zeus lijkt. Hij wordt daarnaast vaak afgebeeld met warrig haar en een drietand, wat net zo onstuimig oogt als de wateren waar hij over heerst. In de Romeinse mythologie komt deze god voor onder de naam Neptunus.
Standbeeld van Poseidon in Kopenhagen, afgebeeld met een drietand en een dolfijn. Zie hier ook de overeenkomsten met het beeld van Zeus.
Hans Andersen, via Wikimedia Commons.
3. Hades: god van de dood en de onderwereld
Volgens de overlevering is Hades na zijn geboorte opgegeten door zijn vader Kronos. Nadat Kronos werd verslagen door Zeus, nam Hades samen met zijn broers Zeus en Poseidon de heerschappij van hun vader over. Zeus ging het hemelrijk besturen, Poseidon werd de god van de zee en Hades werd de heerser over het dodenrijk. Hades is getrouwd met zijn nichtje Persephone, de dochter van zijn zus Demeter. Volgens de legenden zou zij door Hades via de vulkaan Etna zijn ontvoerd naar de onderwereld. Dit laat zien dat Hades werd gezien als een wrede god. De Grieken waren dan ook bang om zijn naam überhaupt uit te spreken of naar beelden van Hades te kijken. Desondanks brachten ze hem wel regelmatig offers. De Grieken geloofden namelijk dat ze na hun dood terecht kwamen in het dodenrijk, waar Hades bepaalde hoe aangenaam (of juist gruwelijk) het hiernamaals zou zijn voor de overledenen. Dit maakte Hades tot een van de meest gerespecteerde én gevreesde Griekse goden. Deze god komt in de Romeinse mythologie voor onder de naam Pluto.
Een bronzen beeld uit de zeventiende eeuw van Hades en de driekoppige hond Kerberos.
Metropolitan Museum of Art, via Wikimedia Commons.
4. Athena: godin van de wijsheid, oorlogvoering en de stad Athene
Athena, een dochter van Zeus, wordt gezien als de schenkster van wijsheid, welvaart, vrede en andere kenmerken van een beschaafde samenleving. Athena gebruikte daarom uitsluitend strategische oorlogvoering en voert geen oorlog uit woeste krijgslust, in tegenstelling tot haar halfbroer: de oorlogsgod Ares. De godin wordt daarom vaak afgebeeld in een oorlogsuitrusting met een helm, een mantel, een lans en een schild.
Volgens de lokale legende heeft ze de heerschappij over de stad Athene van haar oom Poseidon gewonnen na een hevige strijd. De hoofdstad van het huidige Griekenland heeft haar naam dus te danken aan deze godin. Athena werd dan ook voornamelijk geëerd in Athene en de omliggende regio Attica. Het iconische Parthenon in Athene is naar haar vernoemd. ‘Parthenos’ is namelijk het oud-Griekse woord voor ‘maagd’, wat een verwijzing is naar Athena. Ze was namelijk in staat om kinderen te scheppen vanuit haar hoofd. De godin komt ook voor in de Romeinse mythologie onder de naam Minerva.
Afbeelding van Athena, voorzien van haar legeruitrusting, in de achttiende eeuw gemaakt door de Italiaanse artiest Tommaso Conca.
Nationalmuseum Stockholm, via Wikimedia Commons.
5. Aphrodite: godin van de schoonheid en de liefde
De beeldschone Aphrodite zou geboren zijn uit de zee voor de kust van Cyprus. Ze staat bekend om haar onvoorstelbare schoonheid. Niet voor niets had ze een groot aantal liefdesrelaties. Terwijl ze getrouwd was met de kreupele en niet al te knappe Hephaistos – god van de smeedkunst - had Aphrodite nog een groot aantal kortstondige relaties met diverse stervelingen en goden. Haar schoonheid zorgde dan ook voor jaloezie bij andere godinnen zoals Hera en Athena. In het Middellandse Zeegebied zijn tussen de negende en zevende eeuw v.Chr. diverse tempels gebouwd ter ere van Aphrodite, met name op Sicilië en op Cyprus. Daarnaast organiseerden de Grieken ook in diverse steden feesten ter ere van haar. Deze Aphrodisia werden in diverse Griekse steden gevierd en dan vooral op Cyprus in de stad Paphos. Daarnaast zijn er in grote getalen beelden gemaakt van Aphrodite, die ver buiten het huidige Griekenland zijn opgegraven. In de Romeinse mythologie komt deze godin voor onder de naam Venus.
Ares (l) en Aphrodite (r) op een bed. Schilderij van de Franse schilder Jacques-Louis David uit de achttiende eeuw.
Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België, via Wikimedia Commons.
Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? JA GRAAG!
