In de Beierse plaats Walkertshofen (nabij Augsburg) hebben archeologen een uitzonderlijke vondst gedaan: het fundament van een monumentale Romeinse grafheuvel, ofwel een tumulus. De vondst is bijzonder, omdat dit type grafmonument in de voormalige Romeinse provincie Raetien (Zuid-Duitsland en delen van de Alpen) zelden in deze omvang is aangetroffen.

Tijdens bouwwerkzaamheden voor een regenwaterbekken bij Walkertshofen kwamen de resten van een massief steenfundament tevoorschijn. De vondst lag direct aan een belangrijke Romeinse verkeersader die door Nassenfels naar het Altmühltal liep.

Tumulus van twaalf meter

Het meest opvallende element is een perfect gemetselde stenen cirkel met een buitendiameter van ongeveer twaalf meter. De zorgvuldige bouw en de vorm van de stenen wijzen erop dat dit de ringmuur was van een Romeinse grafheuvel.

Steencirkel van Wolkertshofen, bovenaanzicht.

Archäologiebüro Dr. Woidich GmbH.

Aan de zuidzijde sluit een nauwkeurig aangebouwde, vierkante structuur van twee bij twee meter aan. Dit diende waarschijnlijk als fundament voor een standbeeld om de overledene te eren.

"Het ontdekken van een grafmonument van deze tijd en omvang hadden we hier niet verwacht", zegt prof. Mathias Pfeil, Generaal Conservator van het Beierse Staatsbureau voor Monumentenzorg (BLfD) in een persbericht. "De familie creëerde hiermee een van verre zichtbare gedenkplaats voor een of meerdere overledenen. Het grafmonument was zowel een herinneringsplek als een uiting van maatschappelijke status."

Schijngraf zonder resten

Ondanks de monumentale omvang werden in het binnenste van de structuur geen skeletten of grafgiften aangetroffen. De experts gaan daarom uit van een cenotaaf, ofwel een schijngraf. Dit is een symbolisch monument om een persoon te herdenken die elders begraven lag, of wiens stoffelijke resten niet konden worden teruggevonden.

De locatie, direct aan een Romeinse weg en nabij een villa rustica (een Romeins landgoed), ondersteunt deze interpretatie van een gedenkmonument met grote symbolische waarde.
Zeldzaamheid in Raetien

De vondst is van groot belang voor de archeologie in de regio. De provincie Raetien – die grote delen van het huidige Beieren, Zwitserland en Tirol omvatte – volgde andere begrafenistradities dan de westelijke Romeinse provincies.

• Traditie: Grafheuvels kennen in Centraal-Europa en Italië een lange traditie. In de noordwestelijke provincies van het Romeinse Rijk verschijnen ze pas vanaf de 1e eeuw n.Chr.
• Keltische Invloed: In de archeologie wordt nog gediscussieerd of de populariteit van de tumulus ook een bewuste teruggrijpen op oudere, vooral Keltische begrafenisrituelen kan zijn. De stenen ringmuren volgen overduidelijk mediterrane voorbeelden, maar de traditie van heuvelgraven was in de regio al sinds de Brons- en IJzertijd aanwezig.

Hoewel er enkele Romeinse begraafplaatsen bekend zijn rondom Augsburg, zijn tumuli met een stenen ringmuur van deze dimensie in Raetien extreem zeldzaam. Het graf van Walkertshofen is daarom belangrijk voor verder onderzoek naar het leven en de dodencultuur van de Romeinen in Beieren.