Wat betekenen de mysterieuze ‘sleutelgat-graven’ in Japan?

Wetenschappers van de Technische Universiteit van Milaan hebben ruim honderd Japanse grafheuvels geanalyseerd, die bekend staan als kofuns (letterlijk vertaald 'oud graf'). Deze grafheuvels hebben een karakteristieke sleutelgatvorm en stammen uit de periode van ca. 300 tot 538 na Christus. Deze periode wordt dan ook de Kofunperiode genoemd, aangezien deze grafheuvels de meest in het oog springende overblijfselen zijn van dit tijdperk. De wetenschappers ontdekten dat de ligging van kofuns gekoppeld kan worden aan de oude Japanse mythologie.

Kofuns zijn meestal enkele honderden meters lang en zijn vaak omringd door een gracht. In het verleden werden deze grachten ‘bewaakt’ door terracottafiguren van soldaten, die Haniwa worden genoemd. Hiermee konden de overledenen hun status en macht aantonen.

Een Haniwa

Tokyo Nationaal Museum.

Beperkte toegang

Toegang tot kofuns wordt zeer beperkt gehouden door de Japanse overheid, zelfs voor archeologisch onderzoek. In plaats van directe observaties, hebben de wetenschappers daarom satellietbeelden gebruikt om de grafheuvels te analyseren. Hieruit bleek dat de ingangen van kofuns (aan de platte kant van het ‘sleutelgat’) zijn uitgelijnd, zodat de ingang gericht is op een punt in de hemel waar de zon en de maan iedere dag van het jaar verschijnen. De zon wordt in Japanse mythologie geassocieerd met zonnegodin Amaterasu, die ook als voorouder gezien wordt van de eerste Japanse keizer, Jimmu. Zij wordt ook tegenwoordig nog op de Japanse vlag afgebeeld als rode cirkel.

Een verbeelding van Amaterasu. Gekleurde houtsnede door Utagawa Kunisada (1786-1865)

Publiek domein.

De legende van Japans eerste keizer

Jimmu geldt in de traditionele overlevering als de stichter van Japan. Hij zou in 660 v.Chr. van Hyuga in het zuiden van Japan vertrokken zijn op een militaire expeditie, om Yamato te veroveren in Centraal-Japan. Hier zou Jimmu zijn hof gevestigd hebben, van waaruit hij zijn macht verder uitbreidde. Jimmu’s verovering van Yamato wordt tot op de dag van vandaag gevierd op 11 februari, als dag dat Japan gesticht werd. Voor het bestaan van de eerste keizer is echter geen bewijs. Door historici wordt Jimmu dan ook gezien als mythisch figuur. De meeste Japanners gaan hier tegenwoordig in mee, maar begin twintigste eeuw lag dat heel anders. Gedurende de jaren 1930 en 1940 kon het zelfs strafbaar zijn om het bestaan van Jimmu te ontkennen, met ontslag of zelfs gevangenisstraf tot gevolg.

Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? Ja graag!

Betekenis van de sleutelgatvorm

“De oriëntatie van de keizerlijke graven richting de zon is geen toeval”, aldus de wetenschappers. “Het lijkt een Japanse traditie te volgen, namelijk die van de mythische oorsprong van de eerste keizerlijke dynastie, waarvan leden als directe nakomelingen van de zonnegodin Amaterasu werden gezien.” De wetenschappers hebben ook een mogelijke verklaring gevonden voor de opvallende vorm van de kofuns. Het zou een eenvoudige representatie kunnen zijn van een zon die opkomt achter een heilige berg. Binnen het shintoïsme (de oorspronkelijke religie van Japan) worden namelijk alle natuurlijke elementen, zoals rivieren, bergen en de zon, gezien als heilig.

Een kofun in de stad Sakai

Stadsoverheid van Sakai.

“De kofuns zwijgen, als spectaculaire wegwijzers, wijzende op een tijd van grote eenwording van Japan als een keizerrijk”, schrijven de onderzoekers in het artikel dat hierover verscheen in het tijdschrift Remote Sensing. “Het belang van het begrijpen van kofuns om de formatieve periode van keizerlijke macht te begrijpen is groot. Zeker omdat er bijna geen geschreven bronnen over dit onderwerp zijn."