Lang werd elk opengebroken graf als geroofd geïnterpreteerd. Maar klopt dat wel? Promovendus Martine van Haperen verdiepte zich in opengebroken graven en kwam tot een andere conclusie. Middeleeuwers openden graven om familie te eren en de band met overleden dierbaren te versterken, is haar vermoeden.

In de vroege middeleeuwen was het de gewoonte om de overledene waardevolle spullen mee in het graf te geven. Tijdens het openen van de graven werden niet al deze spullen mee genomen, maar wel spullen met een symbolische betekenis, zoals sieraden en wapens. Geloofden de vroege middeleeuwers dat de wapens en sieraden over voorouderlijke krachten beschikten?

Opengebroken graven

Wat betekenden deze voorwerpen voor de nabestaanden? De Leidse archeologe onderzocht ruim 1300 graven waarvan ruim veertig procent opengebroken bleek te zijn. De onderzochte graven behoren tot elf middeleeuwse grafvelden in Nederland en België.

Reconstructie inhoud graven

Van Haperen vermoedt dat het openen van de graven gebeurde toen de grafvelden nog in gebruik waren en mogelijk zelfs binnen één generatie van de dode. Ze vergeleek heropende met intacte graven en kwam er achter dat in heropende graven vaak gebroken objecten achterbleven. Aan de hand van deze informatie kon zij achterhalen wat er oorspronkelijk aan grafgiften is meegegeven.

Voorouderverering

Uit het onderzoek van Van Haperen blijkt dat vooral graven van mannen opengebroken waren en de graven met neutrale griften het minst. Wisten de mensen die de graven openbraken wie er lag? Op grafroof stond in de vroege middeleeuwen zware straffen. Omdat het percentage heropende graven zo groot is vermoedt Van Haperen dat het niet om grafroof gaat maar eerder te maken heeft met een gemeenschapsritueel en mogelijk een vorm van voorouderverering. Van Haperen pleit met haar proefschrift voor extra wetenschappelijke aandacht voor verstoorde graven.

www.universiteitleiden.nl/