Archeologisch onderzoek op het complex
Bastien Simier INRAP
Vermoedelijke Romeinse tempel van oorlogsgod Mars ontdekt in Frankrijk
In de Franse regio Bretagne hebben archeologen een tempel ontdekt die mogelijk honderden jaren lang door Romeinse soldaten werd gebruikt voor religieuze doeleinden. Archeologen vermoeden dat de tempel rond de eerste eeuw voor Christus is gebouwd door de Romeinen om de oorlogsgod Mars te aanbidden. In de tempel troffen ze namelijk niet alleen een beeldje van Mars aan, maar ook een flinke hoeveelheid wapens.
La Chapelle-des-Fougeretz
De archeologen ontdekten de resten van de tempel bij het dorp La Chapelle-des-Fougeretz in Bretagne. Tweeduizend jaar geleden stond deze regio bekend als Amorica, een gebied dat in 56 voor Christus door Julius Caesar bij het Romeinse Rijk werd ingelijfd. De gevonden tempel werd volgens onderzoekers ook rond die tijd gebouwd en werd vervolgens gebruikt tot de vijfde eeuw na Christus, aldus een verklaring van het INRAP.
Er werden voor het eerst archeologische opgravingen in de stad gedaan in de jaren 90. De meest recente opgravingen zijn in 2022 weer begonnen.
Grafvondsten
Adrien Entienvre INRAP
Tijdens deze opgravingen kwamen er diverse overblijfselen van bouwwerken uit de Gallo-Romeinse periode naar boven. De benaming Gallo-Romeins verwijst naar de kolonisatie van Gallië door de Romeinen, waarbij er een wisselwerking plaatsvond tussen de plaatselijke Gallische (Keltische) bevolking en de Romeinse cultuur. Zo ontdekten de archeologen onder meer restanten van woningen, een begraafplaats en een badhuis. Verder groeven ze ook duizenden voorwerpen zoals vazen van keramiek, glas en metaal op. de voorwerpen die tijdens de opgraving zijn verzameld, worden eerst in kaart gebracht, waarna ze verder zullen worden onderzocht door specialisten.
Het complex ligt op een lichte verhoging, waardoor de tempel uitzicht had op Rennes, de hoofdstad van Bretagne. Deze ligging maakt het volgens de onderzoekers waarschijnlijker dat de plaats diende voor religieuze ceremoniële bijeenkomsten. Het was namelijk een centraal punt voor de omliggende gebieden en goed zichtbaar.
De ontdekte tempel en het bronzen beeldje
Het Romeinse complex waar de tempel deel van uitmaakt is 7 hectare groot. “De grootte van de tempel geeft aan dat het een belangrijke plaats was voor religieuze vereringen”, vertelde Françoise Labaune-Jean, een archeoloog bij het National Institute of Preventive Archaeological Research (INRAP) aan LiveScience.
De archeologen vermoeden dat de tempel is gewijd aan de Romeinse oorlogsgod Mars, aangezien ze een bronzen beeldje van de god hebben ontdekt in de tempel. Dit vermoeden werd tijdens de opgravingen versterkt toen de archeologen een greppel rondom de tempel ontdekte, die vol zat met wapens als zwaarden en speerpunten. Waarschijnlijk zijn deze wapens achtergelaten door Romeinse soldaten die er toentertijd zaten.
Bronzen beeldje van de god Mars
Emmanuelle Collado, INRAP
Onderzoekers weten niet precies waarom het complex in de vijfde eeuw werd verlaten, maar waarschijnlijk houdt het verband met de ineenstorting van het West-Romeinse rijk rond die tijd. Historici beschouwen de val van het Romeinse rijk als het gevolg van het aftreden van Keizer Romulus Augustulus in 476 na Christus.
Discussie over de achtergrond van de tempel
Een ander discussiepunt onder experts is de precieze religieuze achtergrond van de Romeinse tempel. Erik Noord, archeoloog bij het Nederlandse archeologisch bureau RAAP, is kritisch op de overtuiging van de INRAP-archeologen dat de tempel uitsluitend is gebouwd om de oorlogsgod Mars te aanbidden. De Nederlander ontdekte met zijn onderzoeksteam in Zevenaar een van de grootste Romeinse tempelcomplexen die ooit in Noord-Europa zijn waargenomen. Het heiligdom in Zevenaar laat zien dat in tempelcomplexen uit de Romeinse tijd vaak meerdere goden werden aanbeden. "Het is behoorlijk gevaarlijk om een godheid toe te wijzen aan een heiligdom alleen op basis van de vondsten, en niet op basis van inscripties of teksten,” aldus Noord aan LiveScience.
Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? JA GRAAG!
Hij maakte hetzelfde mee tijdens onderzoek van zijn vondst in Zevenaar: "Als je alleen naar de sculpturen en de wapens en militaire uitrusting kijkt, zou je concluderen dat bij de Zevenaarse vondst alleen Hercules werd vereerd. Maar zorgvuldig onderzoek toont in plaats daarvan aan dat er verschillende goden werden aanbeden”, vertelde hij aan Livescience.
In een nabijgelegen kuil op het complex vonden onderzoekers ook een groot aantal terracottabeeldjes, die misschien Venus of andere moedergodinnen voorstellen. Deze vondst wakkert de discussie nog meer aan en doet de archeologen twijfelen aan de achtergrond van de tempel. "Zoals vaak het geval is met religieuze gebouwen uit de oudheid, is het moeilijk om te weten aan welke godheid ze zijn opgedragen", aldus Labaune-Jean aan LiveScience. Hij wijst er overigens op dat er geen inscripties of grote beelden zijn gevonden tijdens de opgravingen. "Wanneer de studie van de daar ontdekte objecten verder gevorderd is, weten we wellicht of hier ook andere goden werden aanbeden.” Deze uitspraak duidt er dus op dat de archeologen niet met honderd procent zekerheid kunnen zeggen dat de tempel alleen aan de god Mars toebehoorde.
Bij toeval ontdekte begraafplaats
Bij toeval stuitten de onderzoekers ook op een begraafplaats in hetzelfde het Romeinse complex, bestaande uit 40 graven. Door de hoge zuurgraad van de bodem waarin de graven zich bevonden, was er van de meeste skeletten niets meer over. Maar de voorwerpen die bij de overledenen waren achtergelaten waren wel bewaard gebleven. De grafgiften bestaan onder andere uit vazen van keramiek en glas.
Gevonden begraafplaats
Bastien Simier INRAP
Een van de gevonde graven
Océane Charpentier INRAP
Een aantal van de graven behoorde duidelijk toe aan rijkere personen. Dit was zichtbaar aan de zilveren objecten die in de graven werden gevonden. Het gaat hierbij om armbanden, spelden en riemgespen, evenals kralen gemaakt van glas. In een van de rijkere graven zijn zelfs een dolk en de overblijfselen van een paardentuig gevonden. Het tuig bestond uit een ijzeren bit en talloze bronzen versieringen voor het hoofdstel en de teugels. Dit waren geen standaard grafgiften waardoor onderzoekers het graf beschouwden als het “rijkste graf”. Daarin zijn overigens wel lichamelijke overblijfselen gevonden, die toebehoren aan een man. Verder is er nog niets bekend over de identiteit van de overledene.
Dit soort grafgiften maken het mogelijk dat de begraafplaats dateert uit het einde van de Oudheid, de 5e eeuw van onze jaartelling. Wat dus betekent dat de begraafplaats pas eeuwen later op het romeinse complex werd gebouwd dan de tempel.
Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? JA GRAAG!
