Een recente ontdekking van stenen artefacten in Ethiopië suggereert dat het gebruik van stenen gereedschap mogelijk meerdere keren is uitgevonden. Het oudste bewijs van de systematische productie van stenen gereedschap dateert van tussen de 2.58 en 2.55 miljoen jaar geleden. Deze nieuwe vondst suggereert echter dat dit gebruik ouder is. Daarnaast vertoont deze vondst geen overeenkomst met een oudere en primitieve gereedschapsvorm.

Miljoenen jaren begraven

Het onderzoek naar de vondst werd recent gepubliceerd in de Proceedings of the National Academy of Sciences. De ontdekking werd gedaan in de Afar-regio, in het noordoosten van Ethiopië. Een onderzoeker vond enkele stukjes stenen gereedschap, waarna het nog jaren kostte om de diepe bodemlaag met de hand uit te graven. Dit leidde uiteindelijk tot de ontdekking van verschillende dierenbotten en een verzameling van 327 stukken stenen gereedschap.

Datering

De onderzoekers stelden vervolgens de leeftijd van de vondst vast door de magnetische kenmerken van de bodem te onderzoeken. Sinds het ontstaan van de aarde is het aardmagnetisch veld namelijk enkele keren omgedraaid, wat inhield dat de magnetische noord- en  zuidpool van plek wisselden. Eerdere vondsten van soortgelijk gereedschap werden gedaan in bodem met een “omgekeerde” polariteit. De bodem waarin deze recente vondst is ontdekt, heeft echter een “normale” polariteit. Aangezien de wisseling van “normaal” naar “omgekeerd” ongeveer 2.58 miljoen geleden plaatsvond, wijst dit erop dat deze nieuwe vondst ouder is dan eerdere opgravingen. 

Wel of niet het oudste gereedschap?

Betekent dit dat we hiermee de oudste stukken gereedschap hebben gevonden? Deze vraag is nog niet zo eenvoudig te beantwoorden. In 2015 groeven archeologen namelijk werktuigen van 3.3 miljoen jaar oud op in Kenia. Deze vondst is dus ouder, maar behoort tot de primitievere “Lomekwian-gereedschappen”. Dit waren weinig meer dan stenen, die werden gebruikt om voedsel (zoals noten) kapot te slaan, op een soortgelijke manier als sommige apen dit tegenwoordig nog steeds doen.

De vondst in Ethiopië behoord echter tot de “Oldowan-gereedschappen”, waarvan men voorheen aannam dat deze ‘pas’ tussen 2.58 en 2.55 miljoen jaar geleden waren uitgevonden. Deze stenen waren kleiner en hadden scherpe randen. De voorouders van de mens maakten deze gereedschappen door scherpe stukjes van grotere stukken steen af te breken/hakken. Deze werktuigen laten zien dat onze voorouders preciezer en bekwamer waren geworden bij het maken van gereedschappen. Hoewel er dus inderdaad een oudere vorm van gereedschap is gevonden, is deze Ethiopische vondst het oudste bewijs van de bewuste productie van specifieke gereedschappen. 

Op meerdere plaatsen uitgevonden

Onderzoekers namen aan dat de gevonden gereedschappen een overgang zouden aantonen van de “Lomekwian-gereedschappen” naar de “Oldowan-gereedschappen”. Dit bleek echter niet het geval. Deze vondst vertoont namelijk geen overeenkomsten met oudere stenen gereedschappen. Daarom vermoeden de onderzoekers nu dat stenen gereedschappen dus meerdere keren op verschillende plaatsen zijn uitgevonden.

Bronnen:

• Eurekalert.nl: Oldest flaked stone tools point to the repeated invention of stone tools
• Independent.co.uk: Prehistoric humans invented stone tools multiple times, study finds

Afbeeldingen:

• Een handbijl uit de Olduvaikloof, meer dan 1 miljoen jaar oud. De "Oldowan-gereedschappen" danken hun naam aan vondsten uit deze kloof. Bron: Discott [CC BY-SA 3.0] via Wikimedia Commons