De stad Weimar in Thüringen is vooral bekend vanwege de Weimarrepubliek, de naam van Duitsland tijdens het interbellum. Maar de stad heeft echter een veel rijkere geschiedenis, bovendien speelt een lid van het Nederlandse koningshuis hierin een prominente rol. Sophie van Oranje-Nassau, de dochter van Willem II, was namelijk getrouwd met de groothertog van Saksen-Weimar-Eisenach, Karel Alexander, en had veel invloed op de stad.

Sophie van Oranje-Nassau en het Nederlands koningshuis

Sophie van Oranje-Nassau was de enige dochter van koning Willem II en Anna Paulowna. Ze kwam in 1824 ter wereld als Wilhelmine Marie Sophie Louise van Oranje-Nassau. Samen met haar drie broers groeide ze op in paleis Soestdijk.

Sophie bracht haar eerste bezoek aan Weimar in 1834. Ze was namelijk erg ziek en er werd besloten haar naar Weimar te sturen om hier weer op krachten te komen. In deze periode maakte ze ook voor het eerst kennis met de zoon van de aartshertog van Weimar, Karel Alexander. Zeven jaar later ontmoetten de twee elkaar nog eens bij de kroning van Willem II tot Koning der Nederlanden. Na de inhuldiging van de koning ontving Willem II een korte brief waarin de moeder van Karel Alexander, Marie, namens haar zoon om de hand van Sophie vroeg. Het antwoord op deze brief moest kort en bondig zijn, dus stuurde Willem een brief terug met hierop het woord “Ja”. Op 8 oktober 1842 trouwde het stel in Paleis Kneuterdijk.

Negen jaar later overleed de vader van Karel Alexander, Aartshertog Karel Frederik. Hierdoor werd Karel Alexander de nieuwe aartshertog en Sophie werd zodoende aartshertogin. Het stel kreeg vier kinderen en tijdens de Frans-Duitse Oorlog trad Sophie zelfs op als regentes omdat zowel haar man als haar zoon aan het front dienden.

Ondanks dat Sophie in Duitsland woonde, bleef haar verstandhouding met Nederland goed. Hoewel het contact met haar broer (Koning Willem III) bij vlagen stroef verliep, had ze een hechte band diens tweede vrouw van haar broer, koningin Emma. Na de dood van Willem III werd Sophie ook eerste in de lijn van troonopvolging achter de jonge Wilhelmina. Ook Wilhelmina was erg gesteld op Sophie en vroeg haar regelmatig om advies.

Sociaal engagement in Weimar en daarbuiten

Sophie drukte een groot stempel op Weimar. Vooral op sociaal gebied was ze erg geëngageerd, maar de prinses had eveneens een grote interesse in kunst, wetenschap en literatuur. In de zomer, wanneer Sophie en Karel Alexander in hun zomerresidentie Schloss Ettersburg waren, nodigden ze vaak belangrijke muzikanten, schrijvers en geleerden uit. Onder hen waren Richard Wagner en Hans Christian Andersen.

Op sociaal vlak, richtte Sophie meerdere instellingen en stichtingen op om de maatschappelijke positie van kwetsbare mensen te versterken. Zowel in Nederland als Duitsland.

Het meest in het oog springende is het Sophienstift, die door haar gesticht werd. Dit was de eerste meisjesschool van Weimar. Daarnaast richtte ze ook de eerste verpleegstersschool van Duitsland op, het Sophienhaus. Naast deze twee opleidingen, opende ze nog een aantal scholen en gezondheidsinstellingen in andere plekken in de huidige deelstaat Thüringen.

Ook Nederland profiteerde van het sociale engagement van de prinses. In 1892 stichtte ze in Den Haag het Sophie-fonds, een fonds voor maatschappelijke projecten in Nederland en in de Nederlandse koloniën.

Erfgename van Goethe

Weimar gold lang als een centrum voor literatuur in Duitsland en met haar voorliefde voor cultuur en literatuur leverde Sophie daar een belangrijke bijdrage aan. Ze richtte bijvoorbeeld het Goethe-Schiller archief op. In dit archief stond de informatie van veel filosofen en schrijvers uit heel Duitsland. Dit richtte zij op nadat de kleinzoon van Goethe de literaire erfenis van zijn grootvader aan Sophie naliet. Ook veel persoonlijke zaken van Goethe zelf liggen in dit archief. Sophie wilde ook de op dat moment ongepubliceerde werken van Goethe publiceren en zette zich hiervoor onverzettelijk in. Uiteindelijk verschenen de werken in vier verschillende delen tussen 1887 en 1919. Als eerbetoon aan Sophie kregen deze uitgaven de naam “Sophienausgabe”. In 1914 verscheen nog een apart deel dat los stond van de reeks. In deze werken kwam veel erotiek en godslastering voor. Sophie wilde dit niet zomaar in de gewone delen laten opnemen. Zodoende werd dit laatste deel pas na haar dood gepubliceerd.

Tot slot werd Sophie ook nog beschermvrouwe van de Deutsche Shakespeare Gesellschaft. Door haar financiële bijdrage kon de Shakespearebibliotheek in de Weimarbibliotheek geopend worden. Deze kun je vandaag de dag ook nog bezoeken.

Weimar

Wie nu door Weimar wandelt, kan een mooi beeld krijgen van de pracht en praal aan het hof van Sophie. In het centrum, maar ook buiten de stad, vind je nog veel barokke gebouwen waar de groothertogen van Weimar hun hof hielden. Bijvoorbeeld Schloss Ettersburg, het Weimarer Schloss en het Rote en Grüne Schloss. Stuk voor stuk prachtige gebouwen waar je in kunt ronddwalen of een rondleiding kunt nemen. Ook kun je in een van de vele musea van de stad je kunstzinnige zintuigen prikkelen, zoals het Neues Weimarer Museum. Hier kun je schilderijen vinden van talloze schilders en kunstenaars in ontelbare stijlen

Weimar staat ook bekend als de plek waar het Bauhaus ontstond. Het Bauhaus was in de vorige eeuw een invloedrijke opleiding voor beeldende kunstenaars die in 1919 in Weimar werd opgericht. In eerste instantie was de opleiding gevestigd in het Kunstschulgebäude in Weimar, maar in 1925 verhuisde Bauhaus onder druk van de regering van Thüringen naar Dessau. In het gebouw waar de school gevestigd was, is op dit moment de Bauhaus-Universität Weimar gevestigd dat zich vooral specialiseert in technologie.

Naast het Kunstschulgebäude staan er nog twee gebouwen van Bauhaus in Weimar. Dit zijn de Kunstgewerbeschule Weimar en Haus “Am Horn”. Beide gebouwen zijn open voor bezoekers.

In de tweede editie van ons gratis online magazine Op pad over de Oranjeroute maak je kennis met de mooiste bestemmingen langs de route. Meer weten? Lees het gratis online magazine hier en ga vorstelijk op reis

Meer info over de Oranjeroute vind je op de website!