Archeologen in het Zuid-Italiaanse Herculaneum hebben de resten van verglaasde mensenhersens opgegraven. Volgens de onderzoekers behoorden de hersenen toe aan een van de slachtoffers van de grote Vesuvius-uitbarsting die de stad in 79 in de as legde. 

De archeologen deden onderzoek naar het lichaam van een jonge man, van wie de resten in de jaren '60 werden gevonden in het College van de Augustales in Herculaneum. Archeologen troffen zijn lichaam aan op (de resten van) een bed. Archeologen konden onderzoek doen naar de resten van het lichaam en deden een bijzondere ontdekking: de resten van de hersenen van de man waren in glas veranderd, door een proces van vitrificatie. Tot op heden was bewijs van verglazing binnen de archeologie alleen gevonden in de context van meer plantaardige stoffen, maar nog nooit in de context van menselijk materiaal. 

In de medische wetenschap is vitrificatie een proces dat wordt gebruikt om menselijk weefsel te bewaren zonder het te bevriezen. De cellen worden eerst op hoge temperatuur verwarmd, waarna ze worden afgekoeld. De weefsels blijven op deze manier intact. In het geval van het slachtoffer vin Herculaneum konden de archeologen daardoor resten van menselijke eiwitten en zelfs bot en haar herkennen in het verglaasde materiaal.

Uit een analyse van verkoold hout dat nabij de vindplaats van de hersenen werd gevonden, bleek de temperatuur rondom het slachtoffer was opgelopen tot minimaal 510 graden Celsius. Door de snelle afkoeling die daarop volgde, zouden de hersenen van het Romeinse slachtoffer zijn verglaasd.

Uitzonderlijke vondst

De verglaasde hersenen zijn een uitzonderlijke vondst. Dit is de eerste keer dat archeologen op een verglaasd overblijfsel van een mensenbrein stuiten. Zelfs in de forensische discipline, die zich sterk richt op het analyseren van menselijke overschotten, heeft een dergelijke vondst zich nog nooit voorgedaan. Het ligt daarom niet voor de hand dat vergelijkbare restanten in de nabije toekomst nog eens worden opgegraven.

Vanwege de intense hitte waaraan het slachtoffer is blootgesteld, zijn de hersenen een bijzondere vondst. De archeologen geven aan nog steeds onderzoek te doen naar de precieze factoren die ten grondslag lagen aan het vitrificatieproces.

Relevantie Vesuvius

Omdat de Vesuvius nog altijd een actieve vulkaan is, besteden archeologen veel tijd aan het in kaart brengen van de vernietigende krachten van de vuurspuwende berg. De vulkaan ligt namelijk bijzonder dicht bij de miljoenenstad Napels, die zo'n drie miljoen inwoners telt.

Het gebied in de directe nabijheid van de Vesuvius behoort daarmee tot de meest dichtbevolkte vulkanische regio’s ter wereld. Door de meest recente grote uitbarsting van de vulkaan te bestuderen, hopen archeologen een steentje bij te dragen aan de voorbereiding op een eventuele ramp in de Zuid-Italiaanse streek.

Het onderzoek vond plaats onder leiding van Pier Paolo Petrone en is gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift  New England Journal of Medicine