Een internationaal team van paleontologen heeft in een fossiel de oudste spermacel ooit aangetroffen. De cel zat in het voortplantingsstelsel van een vrouwelijk mosselkreeftje, een micro-organisme dat ongeveer 0.6 millimeter groot wordt en vandaag de dag nog altijd veel voorkomt in zowel zoet- als zoutwater.

Mosselkreeftjes staan bekend om het feit dat ze grote spermacellen hebben. Sommige mannetjessoorten kunnen cellen maken tot wel zes keer groter dan zichzelf. Dat lijkt misschien onmogelijk, maar de cellen kunnen zich oprollen tot een klein balletje. En dat deed dit exemplaar ook: de gevonden spermacel is verhoudingsgewijs gigantisch. Het meten van de spermafossiel is door zijn opgerolde staat onmogelijk, maar de onderzoekers schatten de lengte van de cel in op 0.2 millimeter, een derde van het lichaam van de piepkleine kreeftachtige. Ter vergelijking: een menselijke spermacel wordt gemiddeld zo’n 0.055 millimeter lang. Mosselkreeftjes bestaan al ongeveer 500 miljoen jaar en vandaag de dag zijn er al duizenden soorten beschreven.

Hukawng vallei

Het fossiel is gevonden in een stuk amber uit Myanmar. Het is al sinds het midden van de 19^de eeuw bekend dat in de Hukawng vallei in Myanmar amber te vinden is met veel bijzondere fossielen erin. In de afgelopen jaren zijn er tientallen fossielen gevonden, uiteenlopend van kikkers tot een vermeend deel van een dinosauriër. Fossielen van mosselkreeftjes zijn allesbehalve zeldzaam, maar een fossiel met een intacte spermacel is wel heel bijzonder. Tot nu toe was de oudste dierlijke spermacel ooit aangetroffen 16 miljoen jaar oud.

Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine, meer weten over dit prachtige magazine? Klik hier!

Evolutionaire stilstand

Niet alleen de spermacel is goed bewaard gebleven, ook de rest van het voortplantingssysteem van het vrouwelijke micro-organisme lijkt onaangetast te zijn. Amber heeft de gunstige eigenschap dat zowel zacht als hard weefsel van fossielen erin bewaard blijven. Dit geeft onderzoekers een unieke inkijk in de evolutie van de vreemde reproductieve organen van mosselkreetjes. Het lijkt erop dat er al die jaren niets veranderd is, ze zien er namelijk precies hetzelfde uit als die van de mosselkreeftjes vandaag de dag. Het is een “ultiem voorbeeld van evolutionaire stilstand” volgens een van de onderzoekers.

Bron: Proceedings of the Royal Society B.