Archeologen hebben in Guatemala bewijs gevonden van de oudste Mayakalender ooit. Tussen honderden kalkfragmenten ontdekten ze twee fragmenten van muurschilderingen, die een dag van deze kalender beschrijven. De fragmenten stammen uit de periode tussen 300 en 200 v.Chr. en zijn ontdekt in de ‘Las Pinturas’-piramide, in de Mayastad San Bartolo (in het noorden van Guatemala). Naast het kalenderfragment werden ook enkele tekstfragmenten en fragmenten van muurschilderingen gevonden in de piramide.

De Las Pinturas-piramide

De tempels die de Maya’s in eerste instantie bouwden waren veel kleiner dan de bouwwerken die archeologen later hebben opgegraven. In de loop der eeuwen werden deze tempels namelijk steeds verder uitgebreid, waardoor de meeste ontdekte exemplaren uit verschillende bouwfases bestaan. Zo ook de ‘Las Pinturas’-piramide, waar de vondst van de muurfragmenten werd gedaan. Deze piramide heeft zeven van dit soort constructiefases ondergaan tussen 400 v.Chr. en 100 n.Chr. Hierbij werd steeds een groter exemplaar bovenop de resten van zijn voorganger gebouwd. De piramide is uiteindelijk zo’n dertig meter hoog geworden.

De huidige vondst werd gedaan in de op twee na oudste bouwfase (ca. 300-200 v.Chr.) van de piramide. Bij eerdere opgravingen in de overblijfselen van deze piramide, tussen 2005 en 2010, werden honderden fragmenten van kalkpleister ontdekt, die in de daaropvolgende jaren werden onderzocht. Koolstofdatering vertelde de wetenschappers dat de fragmenten afkomstig zijn uit 300-200 v.Chr. Waarschijnlijk sloopten de Maya’s de oude tempel ergens in de derde eeuw v.Chr., om plaats te maken voor een nieuw en groter bouwwerk. Vandaar dat er slechts fragmenten van schilderingen en teksten te vinden zijn.

Het kalenderfragment

Op veel van de gevonden fragmenten staan hiërogliefentekens afgebeeld, met als belangrijkste vondst een fragment waarop een datum uit de rituele Mayakalender staat vermeld. Deze kalender heette de ‘tzolkin’ en was gebaseerd op observaties van bewegingen van de zon, maan en planeten. De cyclus duurde 260 dagen, en alle dagen kregen een eigen naam. Het fragment dat nu werd gevonden is afkomstig uit 300-200 v.Chr. en daarmee het vroegste bewijs van het gebruik van deze kalender tot nu toe; voor deze ontdekking was het oudste bewijs afkomstig uit de eerste eeuw v.Chr.

---

Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? JA GRAAG!

---

De twee stukjes van het kalenderfragment in detail

Heather Hurst en David Stuart.

De hiërogliefen op het fragment zouden een dag beschrijven die ‘7 Herten’ zou heten. Op het brokstuk is namelijk het cijfer zeven in Mayaschrift te zien, geschreven over een tekening van een hertenkop. De twee kleine gipsplaten passen ongeveer in je hand, en zaten oorspronkelijk vast aan een stenen muur.

Fragmenten van muurschilderingen

Naast het kalenderfragment, vonden de archeologen ook fragmenten van muurschilderingen, eveneens uit de periode 300-200 n.Chr. De onderzoekers waren onder de indruk van de schilderingen, en noemden ze ‘meesterlijke kunstwerken’. Veel fragmenten bevatten afbeeldingen die betrekking hebben op religieuze overtuigingen (zoals de maïsgod) gecombineerd met hiërogliefentekens. De schilderingen komen qua techniek overeen met eerder ontdekte muurschilderingen uit Las Pinturas die stammen uit ca. 100 v.Chr. en de achtste eeuw n.Chr. Er werden pigmenten gevonden in de kleuren rood, roze, geel en zwart. Op basis van de technieken die zijn gebruikt voor het mengen van de kleuren en de complexiteit van de afbeeldingen, concluderen de wetenschappers dat de schilderingen zijn aangebracht vanuit een gevestigde traditie van kunstenaars.

Enkele fragmenten van muurschilderingen

Heather Hurst, William Saturno, David Stuart.

San Bartolo

San Bartolo, de plek waar het kalenderfragment is ontdekt, is een kleine Mayastad in het noorden van Guatemala. Deze archeologische vindplaats haalde in 2001 het wereldnieuws toen archeologen er de oudste muurschilderingen en teksten van de Mayabeschaving tot dan toe aantroffen, afkomstig uit ca. 100 v.Chr. De vondst zette een aantal theorieën over de kunst en cultuur van de Maya’s op losse schroeven. Wetenschappers dachten daarvoor namelijk dat de schilder- en schrijfkunst van de Maya’s pas in de zevende eeuw n.Chr. ontstonden, maar de ontdekkingen bij San Bartolo tonen aan dat deze al veel eerder opkwamen. Inmiddels zijn ongeveer 7.000 van dit soort muurfragmenten ontdekt bij San Bartolo, afkomstig uit de periode tussen 400 v.Chr. en 100 n.Chr.

Een van de muurschilderingen van San Bartolo

No machine-readable author provided. Authenticmaya~commonswiki assumed (based on copyright claims)., CC BY-SA 3.0 <http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/>, via Wikimedia Commons.

Het fragment van de Mayakalender laat een duidelijk gevestigd kalendersysteem zien. Dit wijst er volgens de onderzoekers op dat de kalender ook al ver voor 300-200 v.Chr. in gebruik was. Het is dan ook heel goed mogelijk dat op andere archeologische vindplaatsen nog oudere voorbeelden worden ontdekt volgens mede-onderzoeker Heather Hurst. De kalender wordt nog steeds gebruikt door enkele Mayagemeenschappen, wat betekent dat hij dus al minstens 2.200 jaar onafgebroken in gebruik is geweest.

Bronnen: Science Advances, National Geographic, Reuters

---

Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? JA GRAAG!

---