In 1533 zonk het Portugese handelsschip Bom Jesus voor de kust van wat vandaag de dag Namibië is. Aan boord van het schip was een kostbare lading van goud, zilver, koper en meer dan honderd ivoren slagtanden. In 2008 werd het scheepswrak gevonden en onderzocht. Nu zijn ook de slagtanden geanalyseerd door een team van onderzoekers. Zo konden ze precies zien waar de olifanten van wie de slachtanden afkomstig waren geleefd hadden.

Het team heeft zijn onderzoeksresultaten gepubliceerd in Current Biology. De onderzoekers hebben verschillende technieken gebruikt waaronder een dna-analyse van de goed bewaarde slagtanden. Zo hebben ze kunnen onderzoeken waar de olifanten - van wie het ivoor afkomstig is - vandaan kwamen en in wat voor omgeving ze leefden voordat ze gedood werden.

Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine, meer weten over dit prachtige magazine? Klik hier!

Goed bewaard

Dat die tanden zo goed bewaard zijn gebleven is waarschijnlijk te wijten aan twee dingen: de rest van de lading van de Bom Jesus en de koude waterstroom in de buurt van Namibië. De zwaardere metalen hebben het ivoor de bodem van de zee in gedrukt, waardoor de slagtanden in de loop der jaren minder gevoelig waren voor erosie. Een extreem koude waterstroming die hier toevallig onder water stroomt, heeft er voor gezorgd dat het dna-materiaal goed bewaard kon blijven. In totaal is van 44 slagtanden het dna bestudeerd.

West-Afrikaanse bosolifant

Het bleek dat al het onderzochte ivoor afkomstig was van Afrikaanse bosolifanten. Uit verdere analyse bleek dat alle 44 tanden uit West-Afrika kwamen. Geen enkele kwam uit Centraal-Afrika. ‘Dat is consistent met de aanwezigheid van Portugese kolonies aan de West-Afrikaanse kust in deze periode’ aldus een van de onderzoekers. Naast het dna zijn ook de koolstof- en stikstof-isotopen van het ivoor onderzocht. De samenstelling van deze stoffen wordt namelijk beïnvloed door de leefomstandigheden van de olifant: wat voor planten het dier eet, hoeveel regenval er in zijn omgeving is etc. Daaruit bleek dat deze olifanten zowel in de bossen als op de savanne hadden geleefd, waarschijnlijk gestuurd door de beschikbare hoeveelheid water in hun omgeving.

‘Onze data helpt met het begrijpen van de West-Afrikaanse ecologie en de bosolifanten in zijn historisch landschap, wat weer relevant is voor natuurconservatie vandaag de dag.’ aldus Ashley Coutu, een van de co-auteurs. De onderzoekers hebben overigens hun onderzoeksmethode vrij beschikbaar gemaakt als open-access research tool, waardoor andere onderzoekers ook gemakkelijk op grote schaal grote hoeveelheden ivoor zouden kunnen analyseren.

Bron: Current Biology, Eurekalert. 

Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine, meer weten over dit prachtige magazine? Klik hier!