Middeleeuwse verbeelding van een kogge op een zegel uit Stralsund. Dit geeft een goed beeld van hoe een koggeschip eruit heeft gezien
Herrick, Public domain, via Wikimedia Commons
Middeleeuws schip ontdekt op Zweedse zeebodem
Aan de Zweedse westkust hebben maritiem archeologen een middeleeuws scheepswrak gevonden. Het schip is bijna 800 jaar oud, en daarmee een van de oudste koggeschepen die tot nu toe werd gevonden in Europa. Op het wrak zijn sporen van een intens vuur te zien, wat doet vermoeden dat het schip op gewelddadige wijze tot zinken is gebracht.
De vondst
Wetenschappers vonden het scheepswrak tijdens archeologisch duikonderzoek aan de kust van Bohuslän. Ze wilden onderzoek doen naar wrakken die daar op de zeebodem lagen. Na de ontdekking namen de archeologen enkele monsters van het wrakhout mee, om zo meer te weten te komen over de herkomst van het schip. De houtmonsters bleken afkomstig van eiken uit het noordwesten van Duitsland. De leeftijd werd bepaald door het analyseren van de jaarringen van de houtmonsters, een techniek genaamd dendrochronologie. “Het wrak is gemaakt van eiken die tussen 1233 en 1240 werden gekapt”, aldus Staffan von Arbin, maritiem archeoloog van de Universiteit van Göteborg. Dit maakt de ontdekking een van de oudste gevonden exemplaren van een koggeschip.
Het overgebleven deel van de romp is ongeveer tien meter lang en vijf meter breed. Von Arbin gelooft echter dat het schip oorspronkelijk tot twintig meter lang zou zijn geweest.
Von Arbin met hout uit het scheepswrak
Anders Säldemark
Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? JA GRAAG!
Koggeschepen
Het soort schip dat werd gevonden op de bodem van de Noordzee is een kogge. Dit type schip werd ontwikkeld vanuit een Vikingschip, in het bijzonder de zogenaamde ‘knarr’ vrachtschepen. In de 10e eeuw werd het koggeschip in het noordwesten van Europa geïntroduceerd, en vanaf de 12e eeuw werd het op grote schaal gebruikt. Deze schuiten waren met name populair onder de Noord-Europese handelaren, en ze voeren dan ook in grote getalen tussen de Hanzesteden aan de Noordzee en de Oostzee. Het is niet verrassend dat de koggen zo geliefd waren bij handelslui: deze schepen konden veel meer vracht dragen dan de knarrschepen, en de vlakke bodem maakte het makkelijker om in de havens aan te meren. Dit zorgde ervoor dat laden en lossen een stuk beter ging. De hoge kanten maakten het bovendien moeilijker om het schip te betreden tijdens een gevecht op zee, wat deze vaartuigen volgens sommige historici veiliger maakte tegen piraten.
Piraten
Toch waren de koggen niet helemaal veilig voor geweld. Het wrak dat in Zweden werd gevonden heeft namelijk duidelijke sporten van een intens vuur. “Misschien is het schip aangevallen door piraten? Schriftelijke bronnen vertellen ons dat de zuidkust van Noorwegen, inclusief Bohuslän, periodes van intense piratenactiviteit kende tijdens de middeleeuwen”, aldus Von Arbin. Of werd het schip tijdens een gevecht tot zinken gebracht? In de 12e en 13e eeuw woedde er reeks een verhitte burgeroorlogen om de Noorse troon, die bij elkaar meer dan een eeuw duurden. Ook Bohuslän werd hierdoor geraakt, aangezien de regio destijds deel uitmaakte van Noorwegen. In 1217 wist koning Haakon IV uiteindelijk al zijn tegenstanders te verslaan, waardoor de strijd enkele decennia werd gestaakt. Het conflict laaide tussen 1239 en 1240 echter weer kort op, toen de machtige edelman Skule Bårdsson een onsuccesvolle poging deed de troon te veroveren; precies in de periode waaruit het gevonden scheepswrak afkomstig is. Het is dus goed mogelijk dat het schip is gezonken als gevolg van deze burgeroorlog.
Het vuur op de kogge kan volgens de onderzoekers echter ook een ongeluk zijn geweest. Mogelijk brak er een brand uit, die zich verspreidde terwijl het schip aangemeerd lag.
Maritiem archeoloog Anders Gutehall aan het werk voor de kust van Bohuslän
Staffan von Arbin
Vanwege een gebrek aan vergunningen en financiering, is het voor de wetenschappers momenteel niet mogelijk om verder onderzoek naar het wrak te doen. De huidige resultaten en observaties van de archeologen worden wel geanalyseerd voor een breder wetenschappelijk artikel.
Bron: University of Gothenburg
Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? JA GRAAG!
