Bij graafwerkzaamheden voor het eerste openbare mindervalidentoilet in de binnenstad van Zutphen hebben archeologen een bijzondere ontdekking gedaan: een volledig intact gebleven middeleeuws riool, behorend tot het Agnietenconvent, een vrouwenklooster dat in 1397 werd gesticht.

Het riool werd ontdekt aan het Rijkenhage, en bleek over een lengte van meer dan zeven meter nog compleet intact. Het gaat om een fors gemetseld bouwwerk, 43 centimeter breed en iets meer dan een meter hoog, met aan weerszijden dikke muren van kloostermoppen (grote, handgevormde middeleeuwse bakstenen). De onderkant ligt 2,5 meter onder het huidige straatniveau.

Oorspronkelijk liep het riool onder de straat door naar de rivier de Berkel. Tijdens eerder archeologisch onderzoek in 2018 werd al de uitmonding van dit riool ontdekt, als een dichtgemetselde boog in een middeleeuwse en inmiddels gerestaureerde kademuur.

Een riool met handleiding

Wat deze vondst extra interessant maakt, is dat er ook historische bronnen bestaan die het bestaan van het riool bevestigen. In een middeleeuws handschrift van het Agnietenconvent, bewaard in het Regionaal Archief Zutphen, staat een uitvoerige beschrijving van de loop van de riolering. Zelfs wordt ingegaan op plekken waar verstoppingen konden optreden én hoe deze konden worden verholpen. Het document vermeldt ook wanneer het riool werd aangelegd: in 1481, onder leiding van de eerbiedwaardige pater heer Derck vander Golde.

Vermelding van het riool in een middeleeuws handschrift van het Agnietenconvent.

Erfgoedcentrum Zutphen

Opmerkelijk genoeg werd het riool al eens eerder ontdekt, in 1954, toen bij de sloop van een pand aan het Rijkenhage een soortgelijke structuur werd aangetroffen. Toen werd het ten onrechte geïnterpreteerd als een onderaardse vluchtgang voor de zusters van het klooster, een verhaal dat jarenlang verteld werd.

De nieuwe opgraving maakt nu duidelijk dat het geen geheime gang was, maar een technisch vernuftig stukje middeleeuwse infrastructuur. En dat precies op de plek waar Zutphen anno nu zijn openbare toiletvoorziening aanlegt.