Afgelopen maart is er in de gemeente Montfoort een duizend jaar oud vikingzwaard gevonden. Het wapen werd ontdekt tijdens werkzaamheden langs de rivier de Linschoten, en verkeert in een uitstekende staat. De vondst roept veel vragen op over de herkomst en de oorspronkelijke eigenaar van het wapen. Het type zwaard wordt ook wel een vikingzwaard genoemd vanwege de stijl, al zegt dat niets over de maker en gebruiker zelf.

Tekst: Thomas van Roijen

Zwaard gevonden in bagger

De ontdekking gebeurde onverwacht, aldus Hannelore Valentijn van Huis te Linschoten. "Het zwaard lag ineens daar, in de bak met bagger. Het moet diep in het dijklichaam hebben gelegen, want het was nog helemaal compleet," vertelt ze. Deze opmerkelijke vondst zorgde voor de nodige opwinding, niet alleen vanwege de historische waarde, maar ook door de verrassend goede conditie waarin het wapen verkeerde.

Opmerkelijk goede staat

Volgens Valentijn is het zwaard waarschijnlijk in een zuurstofarme omgeving bewaard gebleven, wat het beschermde tegen roest. "Als je het na de vondst zomaar had laten liggen, zou het snel gaan corroderen en in elkaar brokkelen. Daarom moesten we direct actie ondernemen om het te conserveren." Het zwaard werd vervolgens onderworpen aan een conserveringsproces van tien weken. Hierbij werd het ontzilt, gespoeld en gedroogd, waarna het een speciale afdeklaag kreeg om verdere corrosie te voorkomen.

Tijdens dit proces ontdekten onderzoekers meer details over het zwaard. Röntgenfoto’s toonden dat er nog restanten van hout en leer op het handvat zaten, vermoedelijk van de oorspronkelijke greep. Het zwaard, dat een meter lang is maar slechts 900 gram weegt, lijkt speciaal voor een eigenaar op maat gemaakt te zijn. "Het is opvallend licht, wat aangeeft dat het waarschijnlijk een goed zwaard was, gemakkelijk hanteerbaar," aldus Valentijn.

---

Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? JA GRAAG!

---

Statussymbool en talisman

De datering van het zwaard wijst op de periode tussen 1050 en 1150. Volgens experts van de Universiteit van Leiden was een zwaard in die tijd meer een statussymbool dan een wapen. "Legers vochten voornamelijk met speren, die goedkoper en eenvoudiger te maken waren," legt Valentijn uit. Het bezit van een zwaard duidde erop dat de eigenaar welgesteld was.

Bijzonder aan het zwaard zijn ook de symbolen die op beide zijden zijn ingelegd. Aan één kant is een cirkel met een kruis te zien, terwijl de andere zijde vijf vierkantjes bevat. Deze symbolen hebben mogelijk een beschermende functie gehad, aangezien vergelijkbare tekens als talisman werden gebruikt door Vikingen.

Eigenaar een Viking?

Toch is het onduidelijk of het zwaard daadwerkelijk door een Viking is gemaakt of gedragen. Het zwaard zelf is hoogstwaarschijnlijk van West-Europese makelij, en komt mogelijk uit het huidige Duitsland. Ook is het mogelijk dat het wapen van ijzererts van de Veluwe is gemaakt. Er is kortom nog voldoende grond voor verder onderzoek naar de herkomst van het zwaard.