In het westen van Noorwegen heeft een boer de resten van een zeldzaam zwaard gevonden van ongeveer 1.000 jaar geleden. De boer kwam tijdens het opruimen van een veld een stuk ijzer tegen dat hij bijna wilde weggooien. Bij nadere inspectie bleek het echter een groot deel van een eeuwenoud zwaard te zijn, waarna hij contact opnam met lokale archeologen.

Tekst: Thomas van Roijen

Goed bewaard gebleven

De archeologen hebben bevestigd dat het gaat om de resten van een ijzeren zwaard dat waarschijnlijk tussen 900 en 1050 is gemaakt, waarmee het uit de Vikingtijd (793 – 1066) komt. Het overgebleven deel van het wapen is ongeveer 37 centimeter lang en bestaat uit het handvat, de kruisbeschermer en een deel van de kling (het lemmet).

De boer kwam tijdens het opruimen van een veld een stuk ijzer tegen dat hij bijna wilde weggooien. Bij nadere inspectie bleek het echter een groot deel van een eeuwenoud zwaard te zijn

Rogaland fylkeskommune.

Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? JA GRAAG!

De rest van de kling ontbreekt – ongeveer de helft van de totale lengte – maar archeologen achten het al bijzonder genoeg dat het zwaard zo goed bewaard is gebleven. De bodem van de Noorse provincie Rogaland, waar de vondst is gedaan, kent namelijk minder goede bewaaromstandigheden dan andere delen van Noorwegen. Het zwaard was ingebed in dichte klei, waardoor de ijzeren resten niet werden blootgesteld aan zuurstof en minder snel konden roesten.

Ulfberht-zwaard

Het zwaard bleek van bijzondere makelij. Tijdens röntgenonderzoek van het wapen werden de contouren van een inscriptie met de Frankische naam ‘Ulfberht’ op de kling zichtbaar, wat de naam is van een wapenfabrikant. Zogenaamde Ulfberht-zwaarden waren hoogwaardige wapens die waarschijnlijk tussen de negende en elfde eeuw in het Rijnland werden gemaakt, dat in die tijd in het midden van het Frankische Rijk lag. Het staal van de zwaarden was bijzonder zuiver en bleef tot na de industriële revolutie ongeëvenaard. De wapens waren scherper en sterker dan andere middeleeuwse zwaarden en behielden hun kwaliteit zelfs na zware gevechten. Wie Ulfberht was en waar de smidse van de wapenfabrikant zich precies bevond, is nog altijd onbekend.

Tijdens röntgenonderzoek van het wapen werden de contouren van een inscriptie met de Frankische naam ‘Ulfberht’ op de kling zichtbaar

Rogaland fylkeskommune.

De hoogwaardige wapens waren zeer gewild onder Vikingen, waardoor ze vooral in Scandinavië en Noord-Europa zijn gevonden. In heel Europa zijn er uit de Vikingtijd ruim 4.000 zwaarden gevonden, maar slechts ongeveer 170 met een Ulfberht-inscriptie. In Noorwegen zijn er tot dus ver 45 van de zeldzame wapens gevonden. Aangezien er een Frankisch verbod was op handel met personen van buiten het rijk, zijn de zwaarden waarschijnlijk als buit of smokkelwaar in noordelijke streken terechtgekomen.