De gemeenteraad van Emmen heeft gisteravond een spoeddebat gehouden over de verwoesting van archeologische schatten door de bouw van een distributiecentrum bij Oranjedorp. Het debat was aangevraagd door de fracties Hart voor Emmen, D66, SP, GroenLinks, de ChristenUnie en 50Plus. De fracties willen opheldering over de verkoop van de grond op Bedrijvenpark A37 aan ontwikkelaar Solidiam.

Tekst: Thomas van Roijen

Gemeenteraad was niet op de hoogte

De gemeente wist uit vooronderzoek dat de bodem van het bouwterrein bij Oranjedorp rijk aan archeologische schatten was. Door de bouw zijn alle bodemschatten die in de grond lagen verloren gegaan. Volgens de fracties was de gemeenteraad onvoldoende geïnformeerd en niet betrokken geweest bij de besluitvorming. De raad had in dit geval toestemming moeten geven voor de verkoop, en dat is niet gebeurd. De pijlen tijdens het spoeddebat waren vooral gericht op wethouder René van der Weide, die verantwoordelijk was voor het dossier.

Van der Weide ging tijdens het debat door het stof en bood zijn excuses aan. Het bedrijvenpark van het distributiecentrum werd aangelegd in de jaren tachtig, waarbij de grond werd vergraven. Tussen 2000 en 2004 werden infrastructuur en riolering aangelegd. Volgens Van der Weide werd er toen vanuit gegaan dat er nog maar weinig van archeologische waarde in de bodem zat. Achteraf was dat dus een foute aanname.

Nadat bewoners in een petitie tegen de komst van het distributiecentrum kritische vragen stelden over eventuele archeologische schatten in de bodem, realiseerde de gemeente dat ze de conclusie van het archeologische vooronderzoek onvoldoende hadden belicht. Uit die conclusie van mei 2023 bleek namelijk dat er mogelijk waardevolle resten in de bodem zaten en dat er meer onderzoek nodig was.

---

Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? JA GRAAG!

---

Omwonenden afgekocht

Volgens Van der Weide was het echter onmogelijk om de aanvraag voor het bouwproject te herstellen wat betreft de archeologische voorwaarden. De vergunning was op dat moment al vergeven en kon niet meer ingetrokken worden. Wel werd tot het najaar geprobeerd de vergunning te repareren. Dat dat niet gelukt is komt doordat de bezwaarmakers van de bouw hun bezwaren in september introkken. Destijds kwam aan het licht dat Solidiam omwonenden afkocht. Met het wegvallen van de bezwaren werd de vergunning onherroepelijk.

Volgens archeoloog Daan Raemakers waren de archeologische bodemresten voor de bouw begon goed geconserveerd. Gecombineerd met de omvang van het terrein was het volgens Raemakers een unieke vindplaats: “Ik ken er niet één in Nederland die hiermee vergelijkbaar is”, zei Raemakers tegen Zembla.

Motie van wantrouwen

Vooral Hart voor Emmen en D66 reageerden kritisch: "U wist eind mei al dat er meer onderzoek moest plaatsvinden. Tot het intrekken van de bezwaren had u twaalf weken de tijd om iets te zeggen", aldus Robart de Jonge. Volgens hem was zelfs in 2015 al bekend dat er sprake was van een hoge archeologische waarde in het gebied. "Vervolgens worden regels niet toegepast door een aanname. Dat voelt niet goed."

Hart voor Emmen, D66, GroenLinks en SP dienden op het eind van het debat een motie van wantrouwen tegen wethouder Van der Weide, waarmee om zijn aftreden werd gevraagd. Daar was echter geen meerderheid voor te vinden in het college. Onder aan de streep

Tweede Kamer

De opmerkelijke gang van zaken in Emmen heeft ook SP-Kamerlid Sandra Beckerman bereikt. Zij heeft schriftelijk vragen over de kwestie gesteld aan de staatssecretaris voor Cultuur en Media Fleur Gräper-van Koolwijk, die nog moet antwoorden. "Ze hebben een unieke vindplaats willens en wetens vernield voor een monsterlijk groot distributiecentrum”, zei Beckerman, die zelf in achtergrond heeft in de archeologie

Beckerman vraagt de staatssecretaris of het mogelijk is om strafrechtelijke vervolging in te stellen, omdat volgens haar het vernielen van Rijksmonumenten kan worden gezien als een economisch delict. “Welke stappen wilt u zetten richting de gemeente Emmen die bewust koos voor het vernielen van een unieke archeologische vindplaats?”, aldus Beckerman.

Lokale verbazing is groot

De verbazing bij de lokale politiek is groot. RTV Drenthe sprak met verschillende politici uit de gemeente. Wim Moinat van de SP noemt de gang van zaken ‘waanzinnig’. “als er fouten zijn gemaakt, dan moeten daar consequenties aan verbonden worden.” Dat zegt ook fractievoorzitter René Wittendorp van het CDA: “De gemeente heeft niet de spelregels gevolgd en dat kan natuurlijk niet.”

RTV Drenthe sprak eveneens met omwonenden die eerder bezwaar maakten tegen de komst van het distributiecentrum. De omroep schrijft dat de omgeving vol “ongeloof” reageert op de onthullingen van Zembla. "Het is verbazingwekkend dat er vergunningen zijn verleend waarbij zaken achteraf niet kloppen”, zegt omwonende Lex Stax uit Oranjedorp tegen de RTV Drenthe. “Hoe kun je mensen vragen zich aan de regels te houden, als de gemeente dat zelf niet doet? Het vertrouwen in Oranjedorp in de politiek was al laag. En dat zie je nu weer bevestigd worden. Ze moeten echt even in de spiegel kijken.”

Welke vervolgstappen genomen zullen worden door de raad en de gemeente valt nog te bezien. Ook de reactie van de staatssecretaris van Cultuur en Media op de vragen van Beckerman blijft voorlopig uit.