In een handelsplaats als Dorestad met zijn – soms kostbare – producten
is het niet vreemd dat er van alles achter slot en grendel werd opgeborgen. Je wist immers niet wie je kon vertrouwen.

Salische wet

Diefstal is van alle tijden en kwam ook in de vroege middeleeuwen voor, zoals bepalingen in het Germaanse gewoonterecht duidelijk maken. Volgens de Salische Wet werd diefstal uit een huis dat op slot zat, hoger beboet dan uit een huis dat een dergelijke voorziening miste. Als iets met een slot werd afgesloten, was de bedoeling duidelijk, ook al was dat slot soms primitief en niet erg functioneel.

Wisseltentoonstelling

De komende zomer gaat er in Museum Dorestad een wisseltentoonstelling over de vroege geschiedenis van de sleutel van start. Daarom is de collectie sleutels van het museum letterlijk onder de loep genomen door sleutelexpert Addie Keizer. Hij heeft de exemplaren uit Dorestad gedetermineerd en gedateerd. Bovendien werden ze allemaal op gebruikssporen onderzocht. Daarbij was de grootste verrassing dat het merendeel van de sleutels ongebruikt is. Er is dus nooit een slot mee geopend. Met andere woorden, het zijn sleutels die eigenlijk geen sleutels zijn. Dat geeft te denken. Het lijkt erop dat de meeste exemplaren voor een ander doel gemaakt zijn.

Magische of symbolische betekenis

Kon een sleutel dienst doen als sieraad of prestigeobject? Was er misschien een magische of symbolische betekenis? Het is wel bekend dat vooral Scandinavische vrouwen een symbolische sleutel aan hun gordel droegen. De vrouw was in het noorden de baas in huis. Daarvan was de bos met sleutels die ze bij zich droeg het symbool. Van dergelijke exemplaren vertoont meestal alleen het ophangoog slijtage.

Bouwoffer

Een duidelijk voorbeeld van een symbolische sleutel werd in de Utrechtse Vinex-locatie Leidsche Rijn gevonden. Dit exemplaar - ook weer zonder gebruikssporen - was vermoedelijk bij wijze van bouwoffer in een paalkuil onder een staander van een huis gedeponeerd.
Dit verklaart echter niet het grote percentage ongebruikte sleutels uit Dorestad.

Handelsvoorraad

Het ligt voor de hand dat er in deze handelsplaats sleutels gemaakt werden. Dat blijkt wel uit een teruggevonden deel van een gietmal uit de Karolingische periode van net zo’n type sleutel als hier is afgebeeld. Het is een bronzen sleutel die ook weer geen enkel slijtagespoor vertoont. Hebben we dan met de restanten van handelsvoorraden te maken? We weten het niet. Al met al roepen de teruggevonden sleutels meer vragen op dan dat ze beantwoorden. De vraag is of sleutels van andere locaties wel eens op dezelfde manier op gebruikssporen zijn bekeken.

Van 7 juni 2015 tot 6 januari 2016 in Museum Dorestad: Achter slot en grendel - de ontwikkeling van de sleutel.