In Museum Dorestad zijn deze winter alle geschiedenisplaten van Johan Herman Isings (1884 – 1977) te zien met als uitgangspunt zijn bekendste en ook populairste plaat De Noormannen voor Dorestad. Deze schoolplaat is bij velen bekend en heeft in belangrijke mate bijgedragen aan de roem van Dorestad. Dit soort platen werd gebruikt als illustratie bij de verhalen die de schoolmeester of –juf  vertelde. Ze waren de digiboards van vroeger. Eindeloos kon de schoolmeester over vroegere tijden vertellen, spannende verhalen aan de hand van zijn touchscreen avant la lettre.

Clichés in schoolplaten van Isings 

Isings was de meester van het cliché. Op iedere schoolplaat van zijn hand zijn bekende gemeenplaatsen uit onze vaderlandse geschiedenis te vinden, van woeste hunebedbouwers tot brave negentiende-eeuwers, van onverschrokken kruisvaarders tot een volgepropte middeleeuwse stad of het geleerde gezelschap van de Muiderkring. Ook De Noormannen voor Dorestad zit er helemaal vol mee. Woeste, bebaarde mannen steken de handelsplaats Dorestad in brand en slepen alles van waarde naar hun schepen. De flamboyante hoofdman kijk onbewogen toe, zijn maliënkolder is zo volgehangen met sierlijke objecten dat hij haast een tot leven gekomen opstelling in een museum lijkt.

Framing met de schoolplaten van Isings

Steeds weer werd het beeld van plunderende Noormannen, gecombineerd met een brandend Dorestad, er in gehamerd. Daarbij was de schoolplaat van Isings met zijn clichématige kijk daarop - ook hij was een kind van zijn tijd en tekende naar de toen bekende inzichten - tientallen jaren de geijkte illustratie. De herhaling van juist dat beladen aspect wordt tegenwoordig framing genoemd. Het is een begrip dat bijvoorbeeld in de politiek opgang heeft gemaakt om een opponent in een kwaad daglicht te stellen. We zien dat ook bij de Noormannen die al in de middeleeuwen door schrijvende monniken werden neergezet als heidense barbaren van overzee, die kwamen om te plunderen en te moorden. Die monniken beheersten de techniek van het framen tot in de puntjes, want het woeste beeld dat zij van de Noormannen schetsten, heeft tot in onze dagen stand gehouden. Overigens ook met dank aan Isings.

Isings en de Noormannen. Framing in het onderwijs. Alle schoolplaten van Isings in een wisselende opstelling tot en met 22 maart in Museum Dorestad, Muntstraat 42 in Wijk bij Duurstede. Zie ook: www.museumdorestad.nl