Gedetailleerd schedelmodel gevonden, is het een Leonardo da Vinci?
Een Duits echtpaar kocht dertig jaar geleden in een antiekwinkel een miniatuur schedelmodel. Het zou een vijfhonderd jaar oud verloren kunstwerk kunnen zijn van Leonardo da Vinci, suggereert een nieuwe studie. Niet elke kunsthistorici is het hiermee eens.
De schedel is ongeveer een derde van de grote van een volwassen mensenschedel. Er ontbreekt een onderkaak en een jukbeen, maar voor de rest valt het melkwitte model op door de hoeveelheid detail. ‘Het is alsof je onder de motorkap van een auto kijkt en de kwaliteit van de auto ziet,’ zegt Stefaan Missinne, een onafhankelijke Belgische onderzoeker. Hij stelt dat degene die de schedel heeft gemaakt overduidelijk grondige kennis van anatomie had.
Leonardo da Vinci
De kunstenaar wilde de anatomie van een mens leren kennen door dissectie om zijn tekeningen en schilderijen van de menselijke vorm te verbeteren. Maar hij deed het niet altijd goed. De grote Italiaanse artiest klampte zich vast aan een aantal middeleeuwse ideeën over hoe het lichaam werkte.
Missinne denkt dat de schedel en sommige van Leonardo’s 15e-eeuwse anatomische tekeningen dezelfde fouten hebben, zoals de scheve hechtingen in de oogkassen die in de schedel leiden.
Daarnaast zegt Missinne dat de schedel kenmerken deelt met de oude mannen in Leonardo’s zogenaamde groteske tekeningen, met uitpuilende voorhoofden en kromme neuzen. Omdat de schedel een tand mist, krijgt het een ‘schunnige indruk’, schreef Missinne. ‘Wellicht bedoelt om de lelijkheid van ouderdom vast te leggen.’
Indirecte bewijzen
Missinne geeft toe dat sommige bewijzen als indirect kunnen worden gezien. Hij dateert de schedel rond 1508 en de aanwezigheid van iridium in de schedel suggereert dat het niet is gesneden uit een enkele steen zoals albast, maar vervaardigd uit een agaat-gebaseerd mengsel, waar Leonardo in die tijd mee experimenteerde. Missinne vond ook een gedetailleerde vermelding van de schedel in de inventaris van Salai, een leerling van Leonardo.
Michael Kwakkelstein van het Nederlands Interuniversitair Kunsthistorisch Instituut bestudeerde de schedel al eind jaren negentig. ‘Hoewel ik onder de indruk was van de gedetailleerde weergave en anatomische kennis, blijft het probleem dat we het niet kunnen vergelijken met Leonardo’s andere sculpturen om de simpele reden dat geen de tand des tijds heeft overleefd.’
Grotesk gezicht
Leonardo-expert Martin Kemp, professor emeritus van de kunstgeschiedenis aan de Universiteit van Oxford, is ook niet overtuigd. ‘In zijn anatomische demonstraties probeert Leonardo wat hij noemde ‘monsterlijkheid’ te vermijden.’
Missinne stelt hiertegenover dat Leonardo wilde leren waarom sommige mensen monsterlijke gezichten had. ‘Leonardo’s interesse voor de menselijke natuur, anatomie en elke vreemde vervorming, met inbegrip van die van het gezicht, is bewezen.’
Bron: www.livescience.com/46351-skull-model-leonardo-da-vinci.html
