Hoewel we inmiddels in een ver gedigitaliseerde wereld leven, kunnen we nog steeds niet zonder drukwerk. Ondanks de opmars van computers, liggen onze huizen en kantoren nog steeds vol met gedrukt papier. Van de formulieren van overheidsinstanties, tot de boeken die we in onze vrije tijd lezen. Drukwerk is niet weg te denken uit ons dagelijks leven. Hierdoor is het des te opmerkelijker dat we relatief weinig weten over de herkomst ervan.

Drukwerk vindt je op meer plaatsen dan je denkt. Want niet alleen op papier zie je drukwerk, je komt het werkelijk overal tegen. Drukkers zoals www.drukzo.nl leveren drukwerk op allerlei voorwerpen. Kijk nog eens naar je kleren? Grote kans dat daar een gedrukte tekst of een plaatje op staat. Hiervoor hoef je niet eens de laatste mode te volgen.

Oudste gedrukte teksten

Je zou misschien denken dat het eerste drukwerk verschenen dankzij uitvinding van de drukpers door Johannes Gutenberg, halverwege de vijftiende eeuw. Dit is echter niet het geval. Eeuwen voordat Gutenberg zijn uitvinding presenteerde werden er in Azië al teksten gedrukt. Dit weten we dankzij diverse vondsten uit dit continent.

In verschillende boeddhistische tempels zijn namelijk meer dan duizend jaar oude gedrukte teksten teruggevonden. Het oudste gedrukte boek dat volledig bewaard is gebleven, de Diamantsoetra, wordt gedateerd op het jaar 868. Dit werk werd gedrukt via de blokdrukmethode. Bij deze druktechniek sneden vaklieden teksten uit in een houten blok, het zogenaamde drukblok. Vervolgens smeerden ze de blokken in met inkt, waarna ze hen met de hand op vellen papier drukten.

De Diamantsoetra is waarschijnlijk niet het alleroudste bewaard gebleven drukwerk. De Dharani Soetra van onbevlekte zuiverheid en licht is nog ouder, en stamt waarschijnlijk uit het jaar 750. Beide dateringen staan echter ter discussie. Hoewel de teksten wel zijn gevonden, zijn de gebruikte drukblokken niet bekend. Dit bemoeilijkt de precieze datering van beide werken. En hoewel deze soetra’s de oudste bewaarde gedrukte teksten zijn, zijn er aanwijzingen dat drukwerk al veel langer bestond.

Ontdekking van de Diamantsoetra

De Diamantsoetra werd rond 1900 gevonden door een Chinese monnik. In Dunhuang, aan de rand van de Gobi-woestijn, ontdekte hij in de Mogao-grotten een verzegelde nis met veel oude boeddhistische teksten. De Britse archeoloog en ontdekkingsreiziger Sir Aurel Stein wist een groot deel van die teksten over te kopen en mee te nemen naar Groot-Brittannië. In zijn thuisland werd hij daarvoor geroemd, op veel andere plekken wordt Stein postuum beschuldigd van cultuurroof.

Oudste drukblok

De teksten die Stein uit China meenam, zijn echter niet de oudste bewijzen van drukwerk. Die komen uit het Oude Egypte. Bij het grafveld van Akhmïn werd een drukblok uit ongeveer 300 voor Christus gevonden. Daarnaast zijn er aanwijzingen dat men in het Oude Egypte deze technieken ook op textiel toepasten. Meerdere historici uit de oudheid, zoals Plinius de Oudere, beschreven hoe de Egyptenaren textiel kleurden met materialen die niet zomaar weggewassen konden worden. 

Bron:

Encyclopedia Brittannica: Printing