Met behulp van de nieuwe versie van de Hoogtekaart van Nederland is een tot nu toe onbekend doolhof en een restant van een oude tuin uit de 17e / begin 18e opgespoord. De locatie, ontdekt door RAAP Archeologisch Adviesbureau, ligt in het bos langs de N271 ter hoogte van de kasteeltuinen van Arcen. Het doolhof van Arcen is de eerste in Nederland dat als archeologisch spoor is aangetoond.

Hoogtemetingen worden in de archeologie regelmatig gebruikt om archeologisch reliëf in beeld te brengen, zelfs als dat in het veld niet of nauwelijks zichtbaar is of door struiken of bomen wordt gemaskeerd. De nieuwe versie van het Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN ) met een grid van 50 centimeter, maakt het archeologen mogelijk om ook archeologisch micro reliëf op te sporen. Eind september 2014 heeft RAAP archeologisch adviesbureau, met behulp van deze AHN een tot nu toe onbekend doolhof en een restant van een oude tuin uit zeventiende of begin achttiende eeuw opgespoord. Doolhoven kennen we hoofdzakelijk van oude pentekeningen en gravures. Het doolhof van Arcen is het eerste in Nederland dat als archeologisch spoor is aangetoond.

Historische kasteeltuin groter dan gedacht

De resten van de doolhof liggen in het bos direct ten westen van de Rijksstraatweg N271 en ten zuiden van de Lingsforterweg in de gemeente Venlo. De bosgrond is in eigendom van de Stichting het Limburg Landschap. Het perceel waar het doolhof is aangetroffen, staat bekend onder het toponiem ´Dolgaard´. Doolhoven moeten vooral gezocht worden bij kastelen en buitenplaatsen. Waarschijnlijk hebben zowel het doolhof als de oude tuin deel uitgemaakt van de kasteeltuinen van Arcen.

Het doolhof was opgebouwd uit paden met daartussen kleine wallen. De paden en wallen waren elk drie meter breed. De wallen hadden een hoogte van ongeveer een halve meter. Tezamen vormden zij de 'Dolgaard' die een afmeting had van 100 bij 125 meter.

Ten noorden van de doolhof ligt een minder omvangrijke, vergelijkbare structuur in het reliëf verscholen. De symmetrische opzet doet vermoeden dat het hier om een siertuin gaat van 50 bij 100 meter. De ingang van de tuin was vermoedelijk aan de zuidzijde. Hier ligt een klein vierkant perceel van 15 bij 15 meter waar mogelijk een gebouw op heeft gestaan.

De exacte ouderdom van de tuin en de dolgaard is nog niet vastgesteld. De vroegst bekende kaart waarop naar het doolhof wordt verwezen, dateert uit het begin van de 19e eeuw. De Franse cartograaf Jean Joseph Trachot tekende op zijn topografische kaart ten oosten van kasteel Arcen een bos met het toponiem 'Dalgert'. Van een tuinaanleg was al geen sprake meer. Ook op het kadastrale minuutplan, dat in het midden van de 19e eeuw werd opgesteld, staat het toponiem 'Dolgaard'. Aan de padenstructuur die op beide kaarten dwars door het gebied loopt, valt af te leiden dat de tuinaanleg al vóór de 19e eeuw in verval is geraakt.

Een doolhof, geen labyrint

Een doolhof staat in kruiswoordpuzzels vaak synoniem voor een labyrint. Kenners maken echter onderscheid. Is er slechts een pad dat, weliswaar kronkelend en met veel omwegen , naar het midden leidt, dan is er sprake van een labyrint. Zijn er keuzemogelijkheden, dan betreft het een doolhof. Het onderscheid weerspiegelt ook een andere achterliggende mentale gedachte. In de Middeleeuwen werden kerkvloeren gedecoreerd met labyrinten, als teken dat de kerk voor gelovigen de enige juiste weg wees.

Tijdens de Renaissance, toen klassieke kennis het zelfstandig denken stimuleerde, werden labyrintpatronen in siertuinen van kastelen en landgoederen verwerkt. Door het aanbrengen van hagen en keuzemogelijkheden ontstonden de eerste doolhoven. Hierdoor deed het spelelement zijn intrede. In het centrum van de doolhof bevond zich vaak een houten koepel op een verhoging vanwaar men uit kon kijken over het gevolgde pad en de andere dolenden.