Afgietsel in gips van de beroemde Laokoon groep. Origineel in de Vaticaanse musea, eind van de eerste eeuw v. Chr. APM16.097
Allard Pierson
De gipsengalerij in het nieuwe Allard Pierson
Komend najaar, als alle musea hopelijk weer geopend zijn, presenteert het Allard Pierson een nieuwe en uitgebreide gipsengalerij. De presentatie verbindt de Oudheid met het einde van de 19de en begin 20ste eeuw toen de afgietsels werden gemaakt en gebruikt als tekenmodel in kunstacademies.
Het Allard Pierson heeft meer dan 1000 verschillende collecties: de erfgoedcollecties van de Universiteit van Amsterdam. De gipsencollectie is hier een belangrijke van en bestaat uit 278 grote gipsen kopieën, vooral van beeldhouwkunst uit Griekenland en de Hellenistische wereld. Precies 100 jaar geleden, in 1920 opende het zogenaamde ‘Museum van Reproducties’ in Den Haag zijn deuren met de bankier Constant Willem Lunsingh Scheurleer (1881-1941) als directeur. Lunsingh Scheurleer was een toegewijde verzamelaar van oudheden en gipsafgietsels van oude sculpturen. De afgietselgalerij in de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag, waar het museum van Reproducties toe behoorde, was zijn initiatief. Hij had contact met vertegenwoordigers van andere belangrijke gipscollecties in Europa en met enkele werkplaatsen waar nog afgietsels werden gemaakt. De kopieën functioneerden als model voor kunstenaars. Na een woelige en interessante periode werd in de jaren 1975-1976 de gipscollectie van de Academie in Den Haag afgestoten. Op initiatief van de toenmalige directeur van het Allard Pierson Museum, Jaap Hemelrijk, werden de afgietsels van de klassieke beelden naar Amsterdam gehaald. Daar bevond zich al een kleine collectie gipsen die door de 19de eeuwse hoogleraar Allard Pierson en zijn opvolger Jan Six waren verzameld ten behoeve van het academisch onderwijs. De gipsen kregen een plaats op de zolder van het Allard Pierson Museum en konden onder begeleiding worden bekeken. Vele groepen bezoekers – waaronder talloze schoolklassen en studenten – dwaalden tussen de witte beelden en.... de beelden werden ook weer als model gebruikt.
Het nieuwe Allard Pierson heeft straks op de bovenste verdieping een prachtige zaal met veel glas waardoor veel daglicht er veel licht naar binnenkomt. Daar begint de rondgang langs de gipsen. Hoewel er verschillende verhaallijnen zijn, is de rode draad dat het hedendaags publiek naar kopieën kijkt die meer dan 100 jaar geleden zijn gemaakt en toen dienden om na te tekenen. Maar het zijn kopieën van veel oudere beelden, die na hun ontdekking de West-Europese kunst- en cultuurgeschiedenis sterk beïnvloed hebben. In de Gipsengalerij komen verschillende tijdperken en culturen samen. Dat zullen de bezoekers zien in de presentatie. Het is bijzonder dat ook tekeningen, gravures en prenten uit de collectie van het Allard Pierson kunnen worden gebruikt om het verhaal te ondersteunen: zo zal 18de en 19de -eeuws beeldmateriaal van klassieke beelden worden gecombineerd met de beelden in gips.
René van Beek