Mythes komen nooit zomaar ergens vandaan. Hoewel het bestaan van bekende mythologische personages als Hercules en Merlijn de tovenaar vrij onwaarschijnlijk is, spelen deze verhalen zich af op bestaande locaties. Wij delen een paar archeologische locaties die hebben gediend als decor voor mythes.

1: Troje, Turkije

Volgens velen zou Troje de locatie zijn van misschien wel de bekendste mythe uit de Griekse oudheid: de Trojaanse oorlog. Volgens het Griekse epos de Ilias brak deze oorlog tussen een verbond van Griekse steden en Troje uit, nadat de Trojaanse prins Paris de vrouw van de Spartaanse leider (Helena) schaakte. Een lang beleg volgde. Dankzij het plan van Odysseus om het bekende houten paard van Troje te gebruiken, drongen de Grieken uiteindelijk de massieve muren van Troje binnen en verwoesten ze de stad.

Of er nu wel of niet grootschalige oorlogen zijn uitgevochten tussen de Grieken en de Trojanen en er een houten paard aan te pas kwam, kan niet met zekerheid worden vastgesteld. Dit doet echter niets af aan de legendarische status van de stad. Zelfs beroemde leiders uit de oudheid, zoals Alexander de Grote en Julius Caesar, maakten verslagleggingen van hun reizen naar Troje om een eerbetoon te brengen aan hun vroegere helden en om offers te brengen bij de versleten tempels en altaren.

In de negentiende eeuw gingen wetenschappers ervan uit dat dat Troje niet echt had bestaan, maar hier kwam in 1868 abrupt verandering in. Dat jaar publiceerde de Duitse amateurarcheoloog namelijk een boek, waarin hij betoogde dat een archeologische site genaamd Hisarlik, in Anatolië in Turkije, de locatie van Troje was. Latere archeologische opgravingen hebben hier ruïnes van verschillende steden blootgelegd, die tegenwoordig bezocht kunnen worden. Archeologen zijn het er inmiddels over eens dat Hisarlik inderdaad de ruïnes van Troje vormt, al is voor het verhaal van Homerus nog steeds weinig bewijs gevonden.

2: Het paleis van Knossos, Kreta

Het paleis van Knossos ligt net ten zuiden van het hedendaagse Heraklion, aan de noordkust van het Griekse eiland Kreta. Het is omstreeks 1950 voor Christus gebouwd en pas rond 1878 na Christus aan het oppervlak gebracht door de Britse archeoloog Arthur John Evans.

Vanwege de verwijzingen in het paleis naar de verering van stieren, dacht Evans destijds dat hij het paleis van koning Minos en zijn Minotaurus had gevonden. Volgens Griekse mythologie was koning Minos de zoon van oppergod Zeus en koning van Kreta. Minos had een doolhof laten bouwen voor het kind van zijn vrouw Pasiphaë, nadat riviergod Poseidon haar verliefd had laten worden op een stier. Hier kwam de Minotaurus uit voort: een wezen met het lichaam van een mens en de kop en staart van een stier. Elk jaar werden zeven jongens en zeven meisjes het doolhof ingestuurd om verslonden te worden door het wezen, totdat de Griekse held Theseus uiteindelijk de Minotaurus wist te doden.

---

Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? JA GRAAG!

---

Evans noemde in het vervolg de oude beschaving van het eiland ‘Minoïsch’ – waarschijnlijk als verwijzing naar koning Minos. Inmiddels zijn er op diverse andere locaties in Kreta soortgelijke paleizen uit de Minoïsche beschaving. Knossos was hiervan de grootste. Hoewel het verhaal over de minotaurus waarschijnlijk een fabeltje is, betekent dit in ieder geval dat er hier detijds een machtige vorst resideerde.

In 1899 begon Evans aan een controversiële restauratie van het paleis, waarbij hij het paleis opbouwde zoals hij vermoedde dat het eruit moest hebben gezien. Tijdgenoten uitten kritiek op toegevoegde art-nouveau elementen door Evans die helemaal niet bestonden bij de Minoïsche beschaving.

Meer lezen?

3: Camelot, Engeland

De legendes van koning Arthur zijn vrijwel zeker volledig verzonnen: er was geen magisch zwaard in een steen, geen tovenaar genaamd Merlijn - en waarschijnlijk zelfs niet eens een koning Arthur. Maar dat betekent niet dat de middeleeuwse verhalen niet op wél bestaande feiten zijn gebaseerd.

Tijdens de middeleeuwen in Engeland beschreef men de verhalen van koning Arthur als zich afspelend in het ‘mistige verleden’. Waar en wanneer dat precies was, bleef onechter duidelijk; de exacte locatie van Camelot was altijd verborgen of weggelaten uit de verhalen. Vandaag de dag gaan sommige geleerden er daarentegen van uit dat Camelot een echt fort was, dat ergens in de 6e of 7e eeuw werd bezet.

In 2016 beweerde Britse professor Peter Field, gespecialiseerd in literatuur over koning Arthur, de locatie van Camelot te hebben gelokaliseerd – en de uitkomst is nogal verrassend. Camelot was volgens Field geen majestueus stenen kasteel of groot weelderig paleis zoals het wordt overgebracht in de middeleeuwse literatuur en de media. In plaats daarvan beweerde hij dat het waarschijnlijk een vervallen oud Romeins fort was, dat nat het vertrek van de Romeinen door de Britten werd bezet. Deze vesting zou hebben gelegen op een plek in Engeland zo’n 6,5 kilometer van Huddersfield vandaan genaamd Slack. Het fort, in de geschiedenis beter bekend als Cambodunum, stond op een strategische locatie en zou de perfecte plek zijn geweest voor een plaatselijke heer om zich te vestigen. Aangezien er hier geen archeologische opgravingen zijn verricht zijn en andere wetenschappers Fields these niet hebben bevestigd, is dit echter een allesbehalve zeker conclusie.

4: Herakleion, Egypte

Herakleion (niet te verwarren met Hearklion op Kreta) passeert in bijna elke Griekse mythe de revue. Volgens de legende was dit de stad waar Hercules voor het eerst voet aan de grond zette in Afrika. Ook zouden de Trojaanse prins Paris en zijn gestolen bruid Helena zich hier een tijdje hebben verstopt voor de woeste Spartaanse koning Menelaos.

Jarenlang was de locatie van deze belangrijke Egyptische havenstad echter een raadsel. Uiteindelijk bleek dat daar een hele goedereden voor was: de stad lag onder water. Ongeveer 2.200 jaar geleden werd Herakleion waarschijnlijk getroffen door een aardbeving of een tsunami, waarna ze onder water verdween. In 2000 na Christus stuitten duikers voor de kust van Egypte op een vreemde rots. Toen ze het uit het water haalden, realiseerden ze zich dat het een stuk van een standbeeld was. Ze doken terug naar beneden om te zien wat er nog meer was: al snel hadden ze volledige standbeelden, juwelen en zelfs de verdronken ruïnes van een oude Egyptische tempel gevonden. Een enorm deel van de stad was nog steeds intact onderwater. Zo waren er grote, stenen tabletten te vinden die waren opgehangen als mededelingen aan bezoekers die hen in hiërogliefenschrift waarschuwden voor de Egyptische belastingwetten, en beelden van oude Egyptische goden.

Zelf naar de ruïnes duiken is nog niet mogelijk, maar de schatten uit Herakleion  kunnen binnenkort wel worden bezichtigd in het Groot Egyptisch Museum in Caïro. Volgens de laatste berichten opent deze in november 2022 haar deuren.

5: La Ciudad Perdida (‘de verloren stad’), Colombia

Ongeveer 1.300 jaar geleden bouwde een volk genaamd de Tairona een grote stad langs de berghellingen van de Sierra Nevada de Santa Marta in het hedendaagse Colombia. Het werd op de top van de heuvels geplaatst onder het bevel van hun god, die wilde dat ze dicht bij de sterren zouden leven. De Tairona woonden daar 700 tot 800 jaar - totdat de Spaanse conquistadores arriveerden en Euraziatische ziektes verspreidden onder de lokale bevolking. De laatste stadsbewoners bezweken aan deze ziektes, waarna de stad verlaten achterbleef. Pas in de jaren zeventig werd ‘La Ciudad Perdida ontdekt, toen een groep bandieten die zich een weg baande door de jungle er per toeval op stuitte. Ze namen wat ze konden vinden in hun zak, zoals gouden sieraden en jade beeldjes, en verkochten het op de zwarte markt, waar ze onder de aandacht van archeologen kwamen. Al snel werd de stad gevonden die bekend staat als "The Lost City".

Sinds 2005 kunnen toeristen La Ciudad Peridad bezoeken. Deze ruïnes zijn alleen te voet bereiken, wat betekent dat bezoekers een 44 kilometer lange trektocht moeten afleggen.

---

Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? JA GRAAG!

---