Tijdens archeologische opgravingen worden elk jaar de meest bijzondere vondsten gedaan die ons een hoop kunnen leren over verloren beschavingen en (tien)duizenden jaren aan geschiedenis. Helaas heeft de archeologie soms echter ook te maken met de meest uiteenlopende hoaxen, net als veel andere wetenschappen. Van stenen die menselijk contact met dino’s en aliens zouden aantonen tot kristallen schedels met paranormale krachten, hier zetten we een paar beruchte hoaxvondsten voor je op een rij.  

1. Stenen van Ica (Peru)

In de jaren zestig en zeventig deden de stenen van Ica (een regio in Peru) een hoop stof opwaaien. De stenen zouden afkomstig zijn uit de prehistorie en leken gegraveerd te zijn met tekeningen van dinosauriërs, buitenaardse wezens en moderne apparaten zoals telescopen. Sommige van de afgebeelde dinosauriërs leken te zijn gedomesticeerd en waren met bewapende ruiters en al op de stenen gegraveerd.

De arts Javier Cabrera Darquea was in bezit van de ruim 15.000 stenen, waarvan hij het merendeel over meerdere jaren van de boer Basilio Uschuya had gekocht. De laatste had de stenen naar eigen zeggen in een grot gevonden op een geheime locatie. Volgens Cabrera waren de bijzondere objecten het bewijs dat een onbekende beschaving levende dinosauriërs had gezien en contact had gehad met aliens. Zo zou de geavanceerde technologie die is te zien op de stenen afkomstig zijn van aliens

Al snel werd dit in de wetenschappelijke wereld weggezet als een broodjeaapverhaal. De afgebeelde dinosauriërs waren niet alleen miljoenen jaren voor de opkomst van de mensachtigen uitgestorven, maar kwamen bovendien ook nooit voor in het huidige Zuid-Amerika. Het mysterie was al snel opgelost toen Uschuya onder druk van de Peruaanse regering en de dreiging van een jarenlange gevangenisstraf een bekentenis aflegde: hij had de stenen zelf gegraveerd met een tandartsboor en aan Cabrera verkocht. Helaas hebben er dus geen echte Flintstones bestaan.

2. Bosnische piramides (Bosnië-Herzegovina)

In de buurt van de stad Visoko in Bosnië-Herzegovina, liggen een aantal heuvels die volgens de Bosnisch-Amerikaanse zakenman Semir Osmanagić de grootste piramides ter wereld vormen. Volgens de claims van de zakenman, die hij sinds 2005 verdedigt, zouden de piramides zo’n 12.000 tot 15.000 jaar geleden zijn gebouwd. Lokaal onderzoek door geologen en archeologen heeft echter aangetoond dat de heuvels natuurlijke rotsformaties zijn en dat er geen bewijs is dat ze door mensen zijn gebouwd. Bovendien hebben de onderzoekers achterhaald dat Osmanagić via aanpassingen aan het oppervlak van een van de heuvels deze op een getrapte piramide wilde laten lijken. Hierbij werd gebruik gemaakt van zwaar geschut zoals bulldozers en graafmachines.

Ondanks de wetenschappelijke weerleggingen heeft Osmanagić de heuvels gepromoot als een toeristische attractie en gaat hij door met opgravingen in het gebied. Saillant detail hierbij is dat de zakenman hierbij geen enkele rekening houdt met daadwerkelijke archeologische en paleontologische vindplaatsen. Wetenschappers maken zich dan ook zorgen over de schade aan echte vondsten, waaronder een middeleeuws kasteel, Romeinse fortificaties en nog oudere ruïnes.

---

Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? JA GRAAG!

---

3. Kristallen schedels (Latijns-Amerika)

Verschillende kristallen schedels doken in de tweede helft van de negentiende eeuw op en zouden uit het pre-koloniale tijdperk van Latijns-Amerika komen. Zo werden ze toegeschreven aan de Azteekse of Maya-beschavingen. Volgens ongegronde theorieën zouden de schedels paranormale krachten hebben en zouden ze via buitenaardse wezens in handen zijn gekomen van de oude beschavingen. De schedels werden echter in de negentiende eeuw gemaakt in Europa en Latijns-Amerika en kwamen via antiekhandelaars terecht in de handen van verzamelaars.

Een van de bekendste schedels zou in 1924 zijn gevonden door de Britse avonturier F. A. Mitchell-Hedges in de ruïnes van de Mayastad Lubantuun in Belize. Later bleek hij deze schedel onderhands gekocht te hebben in het Londense veilinghuis Sotheby's. Onderzoek naar andere kristallen schedels toonde aan dat het kristal met juweliersgereedschap uit de negentiende eeuw was bewerkt en dat het type kristal alleen voorkwam in Madagaskar en Brazilië, en dus niet in de regio’s waar de Azteken en Maya’s leefden. Geen Indiana Jones perikelen zoals in de film The Kingdom of the Crystal Skull dus.

4. Piltdown-mens (Engeland)

De Piltdown-mens was een beruchte hoax omtrent de vondst van vervalste fossielen die zogenaamd de ‘missing link’ tussen mens en aap moesten voorstellen. De hoax werd ontdekt in 1953, nadat de vervalste fossielen meer dan 40 jaar als echt werden beschouwd. In 1912 meldde amateurarcheoloog Charles Dawson de ontdekking van mensachtige schedelfragmenten en een primitieve kaak in het Engelse Piltdown. De vondst werd al snel erkend als bewijs van een belangrijke evolutionaire schakel tussen mens en aap, en zou tentoon worden gesteld in het Natural History Museum in Londen.

Door de jaren heen werd de authenticiteit van de Piltdown-mens echter in twijfel getrokken, vooral vanwege nieuwe ontdekkingen van mensachtige fossielen elders in de wereld. In 1953 werd het fossiel van de Piltdown-mens nader onderzocht, en het bleek dat de schedel van een mens en de kaak van een orang-oetang waren gecombineerd. De tanden waren kunstmatig afgeslepen om ze er ouder uit te laten zien, en de resten van de Piltdown-mens waren bedekt met een verkleurende chemische stof om ze eveneens ouder te doen lijken. Na de ontdekking van de hoax werd het fossiel uit de collectie van het museum gehaald en in de archieven aldaar bewaard.