In Angeren, een dorp tussen Arnhem en Nijmegen, hebben archeologen menselijke resten gevonden die vermoedelijk meer dan 6.000 jaar oud zijn. Op dit moment gaat het om twee graven, maar het is goed mogelijk dat deze onderdeel uitmaken van een grafveld. De kans is dus groot dat er nog meer vondsten worden gedaan bij Angeren. Er worden in Nederland zelden graven uit deze periode gevonden, wat deze ontdekking extra bijzonder maakt.

Het archeologisch onderzoek bij Angeren werd uitgevoerd door archeologen van Rijkswaterstaat, ter voorbereiding op de uitbreiding van de A15. Het onderzoek was gericht op het vinden van de eerste prehistorische boerensamenlevingen in deze omgeving. 6.000 jaar geleden stroomde ten oosten van de vindplaats (bij de huidige Kampsestraat) namelijk een rivier, waarvan de hoger gelegen oevers een aantrekkelijke vestigingsplaats vormden voor de eerste boeren.

De gevonden graven

De archeologen vermoeden dat het gaat om zogenaamde hurkzitgraven. Bij deze vorm van begraven werden mensen in foetushouding in het graf gelegd. De gevonden menselijke resten zijn waarschijnlijk onderdeel van een schedel, een bovenarm en een onderarm. Het vinden van een graf uit deze periode komt niet vaak voor in Nederland. Botten blijven namelijk niet goed bewaard in een zure of ontkalkte bodem, wat vaak voorkomt in Midden- en Oost-Nederland. Als botten echter onder grondwaterniveau liggen, bestaat er wel een kans dat menselijke overblijfselen worden gevonden.

---

Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? JA GRAAG!

---

Neolithische revolutie

Ongeveer 12.000 jaar geleden begonnen nomadische jager-verzamelaars aan de overgang naar landbouw – een ontwikkeling die we de neolithische revolutie noemen. Deze nieuwe leefwijze kwam het eerst op in gebieden waar het klimaat het meest gunstig hiervoor was. Het gebied genaamd ‘vruchtbare halve maan’, tussen de Eufraat en de Tigris in het Midden-Oosten, is hier een goed voorbeeld van. Er viel regelmatig regen en er groeiden van nature al planten die geschikt waren voor landbouw. Er groeiden vooral veel grassoorten, waar verschillende graansoorten uit ontwikkeld konden worden. Maar ongeveer gelijktijdig maakten de bewoners van de Indusvallei, China en Midden-Amerika dezelfde ontwikkelingen door.

Opkomst van boeren in Nederland

Hoewel de term ‘revolutie’ lijkt te suggereren dat het gaat om een snelle omslag, duurde het millennia voordat deze nieuwe levenswijze Nederland bereikte. Vanuit Oost-Europa kwamen de eerste boeren rond 7.500 v.Chr. in Nederland aan. Hoewel vaak wordt gedacht dat de jager-verzamelaars uit het huidige Nederland deze nieuwe manier van leven snel overnamen, duurde het nog eeuwen voordat de meerderheid van de bevolking op de landbouw was overgestapt. Dit kunnen archeologen aflezen aan archeologische vondsten en onderzoek naar voedselresten. De eerste boerendorpen ontstonden ongeveer rond het zesde millennium v.Chr.

Vondsten nabij Angeren

De grafkuilen uit Angeren worden in hun geheel, dus met de omliggende grond, opgegraven. Daarna worden ze vervoerd naar een laboratorium, waar nader onderzoek wordt gedaan. Hierbij willen de onderzoekers onder meer uitzoeken hoe oud de graven nu precies zijn. Het is niet de eerste bijzondere archeologische ontdekking die in de regio van Angeren is gedaan. In 2020 werden op een paar honderd meter van de huidige vondst ook al sporen van prehistorische bewoning gevonden. Daarnaast vonden archeologen in 2018 een bijna intact grafveld uit de Romeinse tijd in dezelfde gemeente.

“Het onderzoek biedt ons een uitgelezen kans om meer te leren over hoe deze mensen vroeger hebben geleefd. Ook hopen we meer te leren over de overgang van jagers en verzamelaars naar een boerenbestaan”, aldus René Isarin, adviseur archeologie bij Rijkswaterstaat.

Bronnen: Rijkswaterstaat, Wetenschap.nu, Wetenschap.nu, Isgeschiedenis