Uitzicht op de Tafelbaai en Kaapstad, met de Tafelberg in de achtergrond.
Barry Haynes [CC BY-SA 3.0] via Wikimedia Commons.
Wrak VOC-schip gevonden nabij Kaapstad
Archeologen in Zuid-Afrika hebben het wrak van het VOC-schip “Nieuw Haarlem” gelokaliseerd in de Tafelbaai bij Kaapstad. Dit zeventiende eeuwse-schip speelde een belangrijke rol in de ontstaansgeschiedenis van Kaapstad.
Historische schipbreuk
Toen de Nieuw Haarlem (ook bekend als de "Haarlem") in maart 1647 zonk in de wateren van de Tafelbaai, bleven 62 leden van de bemanning achter op de Zuid-Afrikaanse kust. In hun poging om zoveel mogelijk vracht van de Haarlem te redden, stichtten deze achterblijvers een overlevingskamp met de naam “Fort Zandenburch”. Zij zouden hier een jaar verblijven, en kwam in die periode in contact met de lokale Afrikaanse bevolking. Eenmaal terug in Nederland zouden de achterblijvers dusdanig positief spreken over de Afrikanen waarmee zij in contact waren gekomen, dat de VOC-leiding het aandurfde een permanente verversingspost voor langsvarende schepen aan te leggen. Deze verversingspost zou worden gebouwd in dezelfde baai als waar Zandenburch had gelegen, en zou uiteindelijk uitgroeien tot de metropool die wij nu kennen als Kaapstad.
Het verdwenen wrak
De ondergang van de Haarlem functioneerde aldus als katalysator bij het ontstaan van een wereldstad. Het wrak van dit schip was tot op heden echter nooit teruggevonden. Dankzij het werk van een team van Zuid-Afrikaanse archeologen komt hier nu verandering in. Volgens de nauwkeurige schattingen van de onderzoekers liggen de overblijfselen van de Haarlem zo’n drie tot vier meter begraven onder de zeebodem, nabij de Kaapse buitenwijk van Table View.
Een combinatie van onderzoekstechnieken stond het onderzoeksteam toe een hoogst nauwkeurige inschatting te maken van de locatie van de Haarlem. Zo combineerden de archeologen archiefmateriaal met geologische informatie, en werden potentiële locaties van het wrak gevonden met behulp van geofysisch onderzoek naar lokale verstoringen in het aardmagnetisch veld. Als gevolg kunnen de onderzoekers met 95% zekerheid stellen dat het wrak van de Haarlem terecht is.
Op zoek naar geschiedenis
De zoektocht naar de ligging van het wrak van de Haarlem is onderdeel van een overkoepelend onderzoeksproject, waarbij al sinds 1989 naar de locatie van zowel de overblijfselen van het VOC-schip als Fort Zandenburch wordt gezocht. Alhoewel de betrokken onderzoekers erin slaagden de locatie van Zandenburch te achterhalen, bleven pogingen om de resten van de Haarlem te traceren tot heden vruchteloos. Met de recente volbrenging van deze taak is een stuk verloren Zuid-Afrikaanse geschiedenis eindelijk teruggevonden.
Bron:
- African Institute for Marine & Underwater Research, Exploration & Education (AIMURE): Press release “Haarlem” Project.
Afbeelding:
- Uitzicht op de Tafelbaai en Kaapstad, met de Tafelberg in de achtergrond. Bron: Barry Haynes [CC BY-SA 3.0] via Wikimedia Commons.
