Sinds 1993 is bekend dat de laatste mammoet zo’n 4000 jaar geleden op het eiland Wrangel, ten noordoosten van Siberië stierf. Dankzij nieuw onderzoek weten we meer over de laatste mammoeten en hoe hun laatste dagen eruit zagen.

Zo’n 12.000 jaar geleden verdwenen mammoeten van de grote continenten. Door het opwarmende klimaat werd hun habitat steeds kleiner en het wordt waarschijnlijk geacht dat de verspreiding van andere soorten, waaronder de mens, die krimp van het leefgebied van de mammoeten bespoedigde. Op het eiland Wrangel, in de Arctische zee ten noordoosten van Siberië, raakte een populatie mammoeten afgescheiden van het vasteland toen de zeespiegel door het smeltende ijs sterk steeg. Deze groep mammoeten heeft het nog lang uitgehouden, tot zij vierduizend jaar geleden plotseling allemaal omkwamen. Die plotselinge sterfte heeft wetenschappers lang bezig gehouden. Heeft de mens de laatste mammoet opgepeuzeld? Of zijn er andere oorzaken?

Ander metabolisme

De onderzoekers deden isotopenonderzoek naar de resten van de laatste mammoeten op Wrangel. Daarbij kwam naar voren dat de populatie het al langer moeilijk had, maar zo’n vierduizend jaar geleden plotseling verdween.

Dat het leven van de mammoeten op Wrangel er anders uit zag dan dat van hun eerder overleden soortgenoten op het Euraziatische vasteland  staat volgens de onderzoekers vast. De mammoeten op Wrangel waren een stuk kleiner dan hun soortgenoten van het vaste land, en volgens de onderzoekers hadden de dieren ook een ander metabolisme dan hun eerdere soortgenoten.

Dat wijten de onderzoekers deels aan de klimatologische omstandigheden op het eiland. Dankzij het meer gematigde klimaat hadden de mammoeten op Wrangel minder vetreserves nodig om de winter door te komen. Ook werden er meer mineralen waaronder zwavel in de botten aangetroffen, waardoor de onderzoekers vermoeden dat het drinkwater vervuild kan zijn geraakt.

Vervuild drinkwater?

Of dat de oorzaak is van de plotselinge sterfte van de mammoeten is echter maar de vraag. Vast staat dat de mammoeten in korte tijd zijn uit gestorven. De slechte kwaliteit van drinkwater en genetische problemen door inteelt kunnen een fatale combinatie zijn geweest voor de dieren. De onderzoekers wijzen er echter ook op dat extreem weer de boosdoener kan zijn geweest. Bijvoorbeeld als sneeuw gevolgd door regen een ijslaag op het eiland vormde, waardoor de dieren niet meer bij eten konden verhongerden.

Deed de mens de mammoet de das om?

Een andere optie is dat de mens de mammoeten de das om heeft gedaan. Hoewel de oudste sporen van menselijke activiteit die tot nu toe op het eiland gevonden zijn, enkele honderden jaren minder oud zijn dan de laatste sporen van de mammoeten, kan menselijke activiteit niet helemaal genegeerd worden als oorzaak voor het uitsterven van de mammoeten.

Het onderzoeksteam keek in hun publicatie in het wetenschappelijke tijdschrift Quaternary Science Reviews ook enigszins vooruit. Volgens hen kunnen de resultaten van het onderzoek ook gebruikt worden om te kijken naar hoe kleine populaties zoogdieren worden beïnvloed door verschillende factoren. Dat zou van pas kunnen komen bij het behoud van bedreigde diersoorten.  

Bron: Thriving or surviving? The isotopic record of the Wrangel Island woolly mammoth population