Nieuw veldonderzoek op het kasteelterrein van Oud Haerlem bij Heemskerk heeft geleid tot de ontdekking van een grote nieuwe kasteelstructuur. Het bijzondere aan deze structuur is dat hij afstamt uit 1250 na Chr. en een vierkante vorm heeft. Een ontdekking als deze is in Nederland nog niet eerder voorgekomen. “Ik moet u zeggen, de eerste resultaten zijn sensationeel”, aldus lokale wethouder Aad Schoorl.

Al in 1943 en 1960 is er veldonderzoek gedaan op het terrein van Oud Haerlem. Prof. dr. J.G.N. Renaud heeft toen een klein gedeelte van het enorme terrein onderzocht. Jean Roefstra, historisch archeoloog, heeft Renauds bevindingen destijds geïnterpreteerd en hij vertelt hierover: “de opgraving is toen nooit goed uitgewerkt. Ik ben blij dat we het onderzoek in deze tijd met speciale apparatuur nog een keer kunnen uitvoeren. De eerste resultaten zijn echt bijzonder”.

Door het terrein te scannen met een zogenaamde Electro Magnetische Inductie, ook wel EMI genoemd, is een structuur van 45 bij 45 meter breed in kaart gebracht. EMI maakt het mogelijk bodemonderzoek te doen zonder daadwerkelijk te hoeven graven. Voor de metingen is er bijna 80 kilometer over het terrein gelopen.

Deze vondst is zo uniek omdat we tot nu toe dachten dat men in 1250 na Chr. alleen ronde kastelen bouwde (een nog bestaand exemplaar van een dergelijk rond kasteel is te vinden in Leiden, namelijk de Burcht van Leiden). Het eerste vierkante kasteel dat bij ons tot nu toe bekend was, stamt uit ongeveer 1280 na Chr. Een vierkant kasteel als Oud Haerlem kwam eigenlijk niet voor, al helemaal niet van deze grootte.

Het kasteel heeft maar honderd jaar bestaan. In 1351 na Chr. is het tijdens een beleg dat enkele maanden heeft moeten duren, verwoest. Dit gebeurde tijdens de Hoekse en Kabeljauwse twisten, een ingewikkelde reeks van oorlogen tussen een groep adelen die zich de geuzennaam de Kabeljouwen had aangemeten (een roofvis die graag in de aanval gaat) en een andere groep, veelal plattelandse adelen, die zich de Hoeken noemden (een ander woord voor vishaken). Het was een langdurig conflict waarbij vele burchten verwoest zijn en waarbij voor het eerst in de Nederlanden buskruit werd gebruikt.

Nancy de Jong-Lambregts, archeo-geofysisch specialist, vertelt ons: “we zitten nog niet eens op de helft van het onderzoek. De komende maanden voeren we meer metingen uit. Daarna is het tijd om de metingen te interpreteren en alle resultaten te verwerken. Het hele terrein is een grote tijdscapsule. Ik ben benieuwd welke bijzondere vondsten wij nog meer gaan aantreffen”. Hopelijk horen we binnenkort dus meer over de unieke vondsten bij Heemskerk.

Bron: gemeente Heemskerk