In Hegebeintum, op de hoogste terp van Friesland, starten de provincie Friesland en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed het Terpenproject Fryslân met als doel het behoud van Friese terpen die in agrarisch gebruik zijn. Gedeputeerde Jannewietske de Vries van de provincie Friesland en Cees van ’t Veen van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed ondertekenden hiertoe een samenwerkingsovereenkomst.

De eerste terpen werden rond 500 v. Chr. opgeworpen. In eerste instantie als vluchtheuvels voor het oprukkende water, in later eeuwen werden ze permanent bewoond, soms werd er een heel dorp op gebouwd. De terpenbouw eindigde rond 1200, met de eerste bedijkingen.

Ploegen en verdroging
In Friesland zijn zo’n 160 terpen aangewezen als rijksmonument. Daarnaast worden ze beschermd via bestemmingsplannen van gemeenten. Die bescherming is niet altijd afdoende. Met name terpen in akkerland zijn kwetsbaar. Naast ploegen tast verdroging, door bijvoorbeeld verlaging van de grondwaterstand, terplagen aan. Vooral voorwerpen van hout, been, leer en textiel vergaan snel zodra het water zakt en er zuurstof bijkomt. Het Terpenproject Fryslân zoekt naar nieuwe oplossingen. Gedeputeerde Jannewietske de Vries: "We denken aan het omzetten van akkerland in grasland, grondruil of grondaankoop, om vervolgens de terpen zo goed mogelijk te gaan beheren. Daar hebben we de hulp van anderen bij nodig, zoals de betrokken agrariërs en gemeenten en hun inwoners. Met hen willen we nauw samenwerken om een succesvol project uit te voeren."

1,6 miljoen
Het Rijk steunt het project volledig. Directeur Cees van ’t Veen van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed: "Aantasting van archeologische waarden in agrarisch gebied is een landelijk vraagstuk. De provincie Friesland is de eerste die dit probleem met een praktische aanpak te lijf gaat. Samen kunnen we een hoop leren." Het Terpenproject Fryslân loopt tot halverwege 2014. Rijk en provincie stellen samen 1,6 miljoen euro beschikbaar. Het financiële beheer van het project wordt verzorgd door het Nationaal Restauratiefonds, de uitvoer ligt in handen van Dienst Landelijk Gebied. Op grond van de opgedane ervaringen en resultaten zal worden bepaald of het terpenproject in Friesland wordt voortgezet. Bovendien wordt dan bekeken of deze aanpak ook buiten Friesland zijn vruchten kan afwerpen.

Bronnen: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Wikipedia