De Romeinen zijn onder meer bekend vanwege hun indrukwekkende aquaducten. Minder zichtbaar, maar net zo belangrijk was wat zij onder de grond aanlegden. Een kilometers lang netwerk van rioleringen moest het water en ander afval wegvoeren van de stad, bijvoorbeeld richting zee. Nieuw bodemonderzoek heeft uitgewezen dat de Romeinen hier al vanaf ca. 200 v.Chr. lood voor gebruikten.

Resultaten van het onderzoek

Onderzoekers uit Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk onderzochten de bodemgesteldheid, onder andere bij de oude Romeinse havens Portus en Ostia. Op 177 plaatsen verrichtten zij boringen en namen ze monsters van het sediment. Uit een combinatie van koolstofdatering en chemische analyse bleek dat de hoeveelheid lood in de grond toenam vanaf de tweede eeuw voor Christus. Iets meer dan honderd jaar na het eerste aquaduct in Rome begonnen de Romeinen dus lood te gebruiken voor hun riolering.

Ten tijde van de burgeroorlogen van Sulla, Caesar en Augustus is een lichte daling in de hoeveelheid lood waarneembaar, om in de vroege keizertijd weer te stijgen. De concentratie lood in de grond bleef hoog tot omstreeks 250, toen het Romeinse rijk in een crisis verkeerde waar het nooit meer geheel bovenop kwam.

Het loodje leggen?

De hoeveelheid lood in de grond en het water is belangrijk voor het vaststellen van de groei van de stad Rome en de gezondheid van haar inwoners. Loodvergiftiging was namelijk een veelvoorkomend probleem in de oudheid (evenals in latere periodes). Chemicus Jerome Nriagu stelde ooit zelfs dat loodvergiftiging bijdroeg aan de val van het Romeinse Rijk. Deze theorie wordt door vrijwel alle historici verworpen, maar loodconcentraties waren wel vele malen hoger dan tegenwoordig. In hoeverre dit aan lood in aquaducten en waterleidingen toegeschreven moet worden is eveneens onderwerp van debat. Het onderzoek geeft in ieder geval aan dat lood al in de tweede eeuw voor Christus in hoge concentraties voorkwam in de bodem.

Bronnen:

• NU: 'Romeinen gebruikten...'

• PHYS: Ancient Rome's plumbing

• Delile, H. et al. (2017) 'Rome's urban history inferred from Pb-contaminated waters trapped in its ancient harbor basins', Proceedings of the National Academy of Sciences (2017) Online

• Delile, H.; Blichert-Toft, J.; Goiran, J. -P.; Keay, S.; Albarede, F. (2014). 'Lead in ancient Rome's city waters'. Proceedings of the National Academy of Sciences. 111 (18): 6594–6599.

Afbeelding:

By G.dallorto (Own work) [Attribution], via Wikimedia Commons